Verantwoordelijk voor elf doden

Wie zijn verantwoordelijk voor elf doden?

Tegenwicht weblog # 39, 25 november 2005

Bij een brand op Schiphol stierven elf mensen die daar gevangen zaten. Niet wegens misdrijven. Hun enige 'misdrijf' was hier te zijn, terwijl wij niet meer gastvrij zijn.

In de vloed aan publiciteit daarna werd er veel duidelijk. Het detentiecentrum op Schiphol was in alle haast opgetrokken en 'sober' opgezet. Sober? Somber en sinister. De indruk is die van een naargeestige verzameling metalen kooien waar volgens sommige berichten niet eens daglicht viel, nauwelijks luchten en recreatie was, en nauwelijks contact met het personeel bestond.

"Zij hebben recht op een grote mate van vrijheid gedurende hun bewaring", aldus de woordvoerder van Justitie" (NRC 4 november 2005).

"Ze zijn een beetje racistisch. De gevangenis is wreed. Ze gaan met ons om als [met] dieren" (Roëll, gevangene van het afgebrande deel, in Trouw 28 oktober 2005).

Ook de twee detentieboten in Rotterdam maakten die indruk op journalisten en anderen die er geweest zijn (Opgesloten in een drijvend doolhof; Wubby Luyendijk, NRC 5 november 2005). Een sinistere metalen onmenselijke wereld. Een half uur per dag luchten en sporten tegelijk in een metalen kooi - en zo meer.

Bajesboot sluit illegalen te lang op; vrees voor onrust door sober regime; Wubby Luyendijk, NRC 16 november 2005

'Bajesboot hogedrukpan als vreemdeling te lang vastzit'; Toezichthouder over 'pionieren' met detentieboot; Wubby Luyendijk, NRC 16 november 2005

De brandveiligheid deugde op Schiphol klaarblijkelijk niet. De gemeente Haarlemmermeer heeft meerdere malen gewaarschuwd, dwangbevelen afgegeven en zelfs boetes opgelegd aan het Ministerie van Justitie vanwege het overtreden van de brandveiligheidsvoorschriften. Te gek voor woorden: de handhavers der wet werden zelf beboet na dwangbevelen.
(Cellencomplex schond brandregels; Harm van den Berg & Steven Derix; NRC 12 november 2005).

In die kooien mochten mensen maar een beperkte tijd opgenomen zijn. Wederom overschrijdt Justitie de regels en moet door de rechter op de vingers worden getikt vanwege het scheppen van een mensonwaardige situatie.

Hoe meer informatie er los kwam, hoe meer protest er opkwam. Het meest zinnige was een bord waarop geschreven stond →

"Lev" staat voor "Leviticus", een van de boeken van de Bijbel.
Kennelijk bedoeld voor het CDA, waarvan je je afvraagt wat die "C" nog te betekenen heeft.

Andere borden en spandoeken verschenen en werden meteen weer verboden omdat er een roodborstje op het raam van Verdonk had getikt met een spandoekje "Laat mij er in! Laat mij er in!". Maar Verdonk laat niet in, zij zet uit. Op een muur las ik dezer dagen "Verdonk moordwijf". Een woordspeling die niet alleen onze politica maar ook ons soms vreemde taalgebruik ontmaskert.

Verdonk begon meteen te roepen dat er "adequaat" was gehandeld na de brand. Oh? "Bij elf doden is er per definitie niet adequaat gehandeld" (Lousewies van der Laan, D66, Tweede Kamer, 27 oktober). Natuurlijk doen die mensen ter plekke hun uiterste best, maar daar gaat het hier helemaal niet om. Het gaat er om wie er verantwoordelijk is, niet voor de brand - ministers stichten geen brand en blussen die niet - maar voor de situatie daar. En dat zijn zonder enige twijfel de ministers Verdonk en Donner. Deze hebben in ons staatsbestel de ministeriele verantwoordelijkheid voor wat hier gebeurd is. Ze trekken er echter niet de enig juiste conclusie uit: aftreden.		Het brandalarm zou volgens ooggetuigen niet zijn afgegaan, bewaarders deden cellen niet open ondanks gebonk en luid gestamp, en leden van de marechaussee zouden gedetineerden onder schot hebben gehouden nadat ze uit hun cel waren vrijgelaten. [...] Getuigenverklaringen van gedetineerden wezen er afgelopen week op dat zich in het cellencomplex van Schiphol-Oost wantoestanden hebben afgespeeld. [...] (Schipholbrand nog niet uitgewoedt; Brand in detentiecentrum jaagt discussie over behandeling illegalen aan; Herman Staal, NRC 6 november 2005)

Ook de Kamer eist dit niet. Die eist slechts meer compassie. In zekere zin is dit consequent, want het was de Kamer die destijds zo aandrong op meer cellen voor de bolletjesslikkers - en wel direct, zodat de minister flink moest improviseren en met die metalen wangedrochten op Schiphol en in Rotterdam op de proppen kwam. Dus ook de Kamer is mede verantwoordelijk.		"De directeur van deze gevangenis ging er prat op hoe goedkoop, en hoe efficient zijn bedrif was. En kijk nou wat er gebeurd is. Dit is het directe resultaat van het beleid van Balkende." Frits ter Kuile bij de herdenkingsbijeenkomst op 30 oktober - NRC 31 oktober 2005.

Op hun beurt moet de Kamer beseft hebben dat zij met hun eis een meerderheid van het Nederlandse volk vertegenwoordigden. Dus zijn we ook met zijn allen verantwoordelijk. Nederland is niet meer gastvrij, Nederland houdt zich niet meer aan Leviticus, Nederland behandelt haar uitgestotenen niet meer humaan maar onmenselijk.		Het detentiecentrum op Schiphol-Oost werd onder druk van de politiek in sneltreinvaart uit de grond gestampt. (Dit is de uitgang van Fort Europa; Cees van der Laan, Trouw 5 november 2005) De brand in een cellencomplex op luchthaven Schiphol kostte elf mensen het leven. Uit een eerste poging tot reconstructie blijkt dat ze als ratten in de val zaten. (In vleugel K zaten de opgepakte illegalen; Bart Zuidervaart; Trouw 5 november 2005)
De Nederlandse overheid gaat daar de laatste jaren zo ver in, dat de wet van de gastvrijheid voorbij de horizon geraakt is en omgeslagen is in vijandschap. Hospitaliteit is gedegenereerd tot hostiliteit. (Verdonk zorgt niet goed voor onze gasten; Ulli d'Oliveira, Trouw, Podium, maandag 17 oktober 2005)

Hier ligt dus het eigenlijke probleem, scherp verwoord door professor Thomas Spijkerboer in "Ze stikken, verdrinken en verbranden en wij halen achteloos de schouders op" in de NRC van 5 november 2005.

Verdonk en Donner, het kabinet en uiteindelijk het parlement voeren hier een onethisch, inhumaan rechts beleid uit. Wat doet links? Zit dit te slapen? Juist links moet staan voor de absolute waarde van mensenrechten.

We zijn gezamenlijk verantwoordelijk, maar hadden dit even niet in de gaten, althans merendeels niet - bezig met andere zaken, kennelijk. Het lijkt of er nu pas mensen wakker worden en gaan zien wat dit beleid heeft aangericht. Met de brand kregen we een kijkje in deze sinistere wereld. De krakers met hun spandoeken, de journalisten - de NRC heeft heel veel nagespeurd - en de columnisten - zoals Elsbeth Etty in alweer de NRC (van 23 november 2005 - ehh... pardon: 8 november: "Waan, waner, waanst") - hebben als wachters en wekkers gediend, waarvoor dank. Ook anderen werden wakker en namen initiatief:

Intussen is namelijk de volgende aanklacht ter ondertekening geformuleerd op http://www.eenroyaalgebaar.nl/ :

"Ik overweeg de Nederlandse regering aan te klagen voor dood door nalatigheid. Ondanks hun onjuiste beweringen, ondanks hun vele fouten, ondanks het gebrek aan medewerking wanneer Nederlandse burgers hen erop attent maken hoe het asielbeleid er in de praktijk aan toe gaat, zijn de ministers Donner en Verdonk niet bereid hun falen te erkennen en af te treden. Congo (en mogelijk andere landen) informatie doorspelen, onschuldige mensen opsluiten, kinderen van school halen en gevangen zetten, mensen terugsturen naar een land waar ze vermoord of gemarteld worden, gezinnen uit elkaar halen, mensen zonder voorzieningen op straat zetten, jongens van achttien, die buiten hun schuld geen papieren hebben, gevangen zetten, mensen opsluiten in ondeugdelijke brandgevaarlijke cellen... noem maar op... het kan allemaal in Nederland.

Wij laten niet zomaar toe dat de regering fundamentele rechten van de mens blijft schenden. De verantwoordelijke ministers horen eindelijk hun fouten te erkennen. Het beleid moet anders, met meer respect voor onze medemens. Een royaal gebaar naar de mensen die hier al langer dan vier jaar verblijven is een eerste vereiste stap om ons niet meer voor ons land te hoeven schamen."