Participeren door vrome moslims - verdacht!

De Gülen-beweging ten onrechte in diskrediet

Weblog Tegenwicht # 176
7 januari 2015

1. Over de Gülen-beweging

2008

Vanaf 2008 groeit er in Nederland wantrouwen tegen een aantal Turks-Nederlandse organisaties, samengevat als "De Gülen Beweging". Het gaat om scholen, huiswerkinstituten en internaten die soms ook subsidie ontvangen. Het wantrouwen begint in Rotterdam bij de politieke Partij Leefbaar Rotterdam, de opvolger van de Lijst Pim Fortuyn. Als eerste deed de AIVD hier onderzoek naar. Deze vond in 2008 geen bedreigingen van de openbare orde, waarna de gemeente haar subsidie handhaafde, mede omdat "de overheid zich niet moet bemoeien met de geloofsovertuiging van haar burgers"; dit zeer tegen de zin van de Leefbaren. Zowel een proefschrift als het kabinet en anderen ondersteunden deze conclusie. 

2009

Het wantrouwen bereikte ook de landelijke politiek. In 2009 vroeg de Tweede Kamer om een onderzoek, wat werd toegezegd door minister van integratie Eberhard van de Laan, ook al verklaarde minister van binnenlandse zaken Ter Horst dat het AIVD-onderzoek geen bedreiging van de democratische rechtsorde had geconstateerd. 

2010

In 2010 concludeerde minister Piet Hein Donner op grond van een onderzoek door Turkije-kenner Martin Bruinessen dat er weliswaar sprake was van "een ondoorzichtige organisatiestructuur, een naar binnen gekeerde houding en het centraal staan van de islamitische leer", maar ook dat de leerlingen goed Nederlands leerden spreken en succesvol waren in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Er vinden geen activiteiten plaats die strijdig zijn met de wet. De activiteiten waren "redelijk transparant", terwijl de staat geen opvattingen diende te hebben over religieuze opvattingen. 

Dus grijpt de staat niet in. Wel houdt de staat de beweging extra in de gaten, aldus Donner, met SP en PVV tegenover zich. VVD-Kamerlid Halbe Zijlstra stemt met de minister in, terwijl de Haagse VVD-wethouder Dekker de huiswerkinstituten na een eigen onderzoek prijst voor hun goede bijdrage aan de samenleving. 

Onderzoeker Martin Bruinesse, hoogleraar vergelijkende studie van moderne moslimsamenlevingen aan de Universiteit van Utrecht, noemt enkele door hem onderzochte organisaties, waaronder Stichting De Witte Tulp (scholen), de Stichting Cosmenicus (onderwijs), de Stichting Islam & Dialoog en de Dialoog Academie (academische platforms) en Hogiaf (ondernemersvereniging). 

De hoogleraar trof mensen aan die moreel en religieus conservatief zijn, maar die ook modern en seculier zijn, hard werken en midden in de samenleving staan. Ook van vrouwen wordt verwacht dat zij gaan studeren en een goede baan vinden, ook al staan zij intern, innen de organisaties, nog wel apart van de mannen die erin domineren. 

De organisaties en hun leerlingen scoren heel hoog op twee belangrijke criteria voor integratie, namelijk schoolsucces en arbeidsparticipatie. Ze zijn goed opgeleid, spreken de taal uitstekend en trekken geen steun. Dat de meisjes een hoofddoek dragen, dit mag in ons land en wat maakt het uit? 

De organisatie oogt ondoorzichtig, georganiseerd in "cellen die onderling geen contact hebben"; hoe de gezagslijnen lopen is niet duidelijk. Over "Islam & Dialoog" en de Dialoogacademie wordt opgemerkt dat de dialoog nooit over henzelf gaat.

Andere bronnen:

Commentaar

De organisatie van de Gülen-beweging is niet ondoorzichtig, er is geen organisatie. Er is geen bestuur, geen voorzitter, er zijn geen gezagslijnen, geen penningmeester, er zijn geen leden: het is geen organisatie maar een beweging. Er zijn alleen losse organisaties die onafhankelijk van elkaar werken. Het zijn er wel veel - een beetje Turkse Nederlander is wel ergens lid van - en als zodanig moeilijk te overzien voor een buitenstaander.

Dat een bepaalde geloofsopvatting centraal staat is een vrijheid die in de Grondwet is vastgelegd. De staat heeft zich, zoals minister Donner terecht zegt, niet mee te bemoeien.

Wil men 'goede moslims kweken' die actief deelnemen aan de samenleving, het liefst zelfs als kader op sleutelposities? Wat is hier tegen?

Een zwak punt is en blijft het besturen van de scholen en internaten. Hierop is veel kritiek gegeven na gedegen onderzoek en deze kritiek is terecht; soms leidde deze tot sluiting. Zo ontbrak elke vorm van brandveiligheid in een van de internaten, terwijl er op de school veel onbevoegde leerkrachten waren. 

De zwakte zit 'm niet in de heer Gülen en diens beweging - de man bestuurt geen scholen - maar in de vaardigheid van de besturen zelf. Een school en/of internaat besturen vergt toch andere vaardigheden dan een goede moslim zijn en een goede ondernemer zijn. 

Hernieuwd onderzoek in 2014

De noodzaak van een interreligieuze dialoog ... vanuit moslims bezien

Als moslim accepteer ik alle profeten en boeken die in de loop der geschiedenis naar verschillende volkeren zijn gezonden. Ook beschouw ik het geloof in hen als een essentieel onderdeel van het moslimschap. 
Zij die de wereld willen hervormen moeten eerst zichzelf hervormen. Om anderen op het pad naar een betere wereld te helpen moeten zij eerst hun eigen binnenwereld van haat, wrok en jaloezie zuiveren en hun buitenwereld met deugden bekleden. 

Onderwijs van de wieg tot aan het graf (2000)

Het is onmogelijk voor mij om alle scholen die er hier en in het buitenland geopend zijn te kennen. Aangezien ik dit slechts heb aangeraden en aangemoedigd, ken ik zelfs de namen van veel van de bedrijven die ze geopend hebben niet en evenmin weet ik de scholen zich bevinden. 
Via de pers en de series artikelen van vooraanstaande journalisten [...], heb ik de gang van zaken in deze echter tot op zekere hoogte gevolgd.

Het past hier om de observaties van Ali Bayramoglu te presenteren. Als journalist die vele van deze scholen bezocht heeft, verklaart hij:

"Deze scholen bieden geen religieus onderwijs, noch bieden zij, zoals wel wordt aangenomen, onderwijs aan in een religieuze omgeving. [...] Religieuze onderwerpen worden niet eens onderwezen. [...] 
Het aanbieden van religieuze kennis of religieus onderwijs is niet het doel (van de scholen).”

Passages uit enkele interviews 

Turkije dwaalt af van democratisch pad

Gülen in The New York Times, 3 februari 2015; bewerkte en vertaalde versie in Trouw 7 februari 2015:

"De huidige Turkse leiders lijken te denken dat hun verkiezingsoverwinning een absoluut mandaat betekent. Maar die overwinning geeft hen niet het recht om de grondwet te negeren of meningsverschillen te onderdrukken. [...] Door elk kritisch geluid als vijandig - of erger, als verraad - te bestempelen, leiden ze het land naar totalitarisme."

"De belangrijkste fundamenten van een functionerende democratie - de rechtsstaat en respect voor individuele vrijheden  - vormen tegelijkertijd de meest fundamentele islamitische waarden." 

"De retoriek die de regerende partij gebruikt om de Zizmet-aanhangers aan te vallen is een voorwendsel om haar autoritarisme te rechtvaardigen en te verhullen."

"Turkije heeft nu een punt bereikt waarop democratie en mensenrechten vrijwel verdwenen zijn."

3. Vervolg: Turkije