In 2013 zijn er al honderden wetenschappers ontslagen wegens "verspreiding van terroristische propaganda en het beledigen van de staat".

In januari 2016 tekenden 2.200 wetenschappers in Turkije en 2.200 van buiten Turkije een petitie die een meer humane opstelling tegenover de Koerden bepleitte. Van de Turkse ondertekenaars zijn er 700 vervolgd, steeds weer voor "verspreiding van terroristische propaganda", velen ontslagen en meerderen gevlucht.

Steeds weer: "terrorisme": het schrijven van een tekst, het stellen van vragen, het hebben van een menig, het uitspreken hiervan, het tweeten van 140 tekens door tieners - allemaal "terrorisme". Het geweld dat de staat zelf uitoefent is dan, uiteraard, geen terrorisme.

We noemen er enkelen van voor de coup

De journalist Nazli İlicak, oud-parlementariër voor de FP, de Fazilet Partisi, Partij van de Deugd, op gericht in 1998, verboden in 2001. Hij kreeg een vijfjarig verbod om politiek actief te zijn. Later belandde hij bij de regeringskrant Sabah, De Morgen, en de onder toezicht gestelde krant Bügün, Vandaag; vervolgens bij de krant Özgür Düsünce, De Vrije Gedachte, die inmiddels ook gesloten is.

Het meest bekend zijn de journalisten Can Dündar, Erdem Gül en Fatih Yağmur, die in de krant Cumhuryet, De Republiek, geheime wapentransporten naar Syrië hebben onthuld. Voor dit werk zijn zij door de stad Leipzig bekroond, maar door de staat Turkije vervolgd wegens "het openbaar maken van staatsgeheimen, laster, spionage en poging tot omverwerping van de staat". Het Constitutionele Hof liet hen vrij, maar Erdoğan reageerde hierop met "Ik gehoorzaam noch eerbiedig dit besluit". Can Dündar is toen gevlucht.

o Can Dündar, ondergedoken Turkse hoofdredacteur - 'Ze beledigen je, onteren je, spelen met je trots. Ze maken je kapot.' - Fidan Ekiz; VN 12 november 2016
Tot zijn gedwongen vertrek afgelopen zomer was Can Dündar hoofdredacteur van de enige krant die het Turkse regime durft te bekritiseren. Nu is hij ondergedoken en vastbesloten: "We moeten het volk de waarheid vertellen."

De arts Sebnem Korur Financi, voorzitter van de Stichting voor mensenrechten van Turkije, Erol Önderoğlu van Verslaggevers zonder grenzen en schrijver Ahmet Nesin moesten in juni 2016, dus voor de coup, voor de rechter verschijnen wegens "propaganda voor terreur" nadat zij waren opgetreden als gastredacteur van de krant Özgür Gündem, De Vrije Agenda, een Koerden-vriendelijke krant. Tegen 37 andere gastredacteuren werd een onderzoek ingesteld.

De krant Zaman, De Tijd, werd onder toezicht gesteld van de regering, waarna, de dag erna al, de inhoud van de voordien kritische krant drastisch veranderde, waarna in juli 2016 (dus kort na de coup) 47 voormalige medewerkers ervan zijn gearresteerd.

"Beheerder bij Zaman aangesteld
per decreet volgens Grondwet-artikel 30"

Murat Belge werd in mei 2016 voor de rechter gedaagd wegens "belediging van Erdoğan" nadat hij een kritisch artikel had geschreven over Erdoğan's beleid, zonder één kritisch woord over diens persoon. Nobelprijswinnaar en schrijver Pamuk nam het voor hem op: "Ik lees Belge al meer dan veertig jaar, maar nooit heb ik hem op een kwetsend woord kunnen betrappen."

Tijdens zijn proces zei Belge:

"Wanneer iemand meer dan tweeduizend rechtszaken begint wegens belediging, zou hij wellicht eens tien minuten moeten nadenken over de vraag waarom hij steeds beledigd wordt - maar kennelijk maalt de president niet om dergelijke vragen".
"In de tekst waarvoor ik mij nu moet verantwoorden, analyseer ik de politieke situatie in Turkije. Ik schets hoe democratische rechten in de aanloop naar de laatste verkiezingen met voeten werden getreden. Geen sentimentele situatieschets dus, maar een objectieve vaststelling van de feiten. Dat geldt nu kennelijk als belediging, het is je reinste repressie."
Bron: Marijn Kruk in Trouw, 6 mei 2016 - zie de lijst van bronnen.

Bekend werd ook de Nederlandse journaliste Fréderike Geerdink. Zij woonde in Diyarbakir, een Koerdische stad, en schreef veel over de strijd aldaar. "Propaganda voor terrorisme" dus, met als eerste eis vijf jaar cel, hiervoor opgepakt en verhoord op 6 januari 2015.
In tweede instantie echter vraagt de officier bij de behandeling van de zaak in april 2015, vrijspraak, omdat zij niet op basis van de anti-terreurwet kan worden veroordeeld, omdat zij niet heeft opgeroepen tot geweld, maar slechts als journaliste situaties, feiten heeft beschreven. De rechter gaat hier in de uitspraak in mee, waardoor zij vrij kwam, maar ... dezelfde aanklager gaat hiertegen meteen in beroep.
In september 2015 wordt zij andermaal opgepakt, waarna zij in een centrum hiertoe haar deportatie mocht afwachten, samen met twee andere Britse journalisten. Hun Turkse assistent echter bleef in de cel zitten.

"Intimidatie" zegt Geerdink, "Even zeggen dat we je in de gaten houden".

Kennelijk speelt de herkomst van haar en van de Britse journalisten, dus de aandacht van de pers hiervoor, hier een rol. De rechtszaal wordt beschreven als een enorme sporthal waar dit soort processen plaats vinden, die dan beduidend sneller en anders verlopen. Er worden dan tientallen verdachten tegelijk berecht; in de wachtruimte voor de verdachten staan honderd stoelen.

De journaliste Sevgi Akarcesme is aangeklaagd vanwege een kritische tweet over het machtsmisbruik van de president.
Cees van der Laan vervolgt zijn artikel hierover in Trouw van 6 juni 2016 met

"Wie kritisch schrijft over Erdoğan moet rekening houden met aanklachten, smaadcampagnes, arrestaties, anonieme bedreigingen, bezoeken van belastinginspecteurs, problemen met de aanlevering van papier en adverteerders die onder druk opdrachten intrekken."
Hij citeert vervolgens Thomas Brunegard, voorzitter van WAN-IFRA, de mondiale associatie van kranten en nieuwsuitgevers:
"Dankzij deze intolerante president is Turkije uitgegroeid tot de grootste gevangenis ter wereld voor journalisten. Nergens zijn meer journalisten opgesloten."

Een waardig slot van deze paragraaf over wat er voor de coup gebeurde.
Het verhaal gaat verder: wat er daarna gebeurde.

Na de couppoging

Zoals gezegd: het werd erger. Meer dan ooit worden nu niet alleen de aan de Koerden verbonden media enz. gesloten enz. enz., maar nu vooral ook de (vermeend) aan Gülen verbondenen, plus eigenlijk alles wat oppositie is.

We noemen er enkelen

Van de krant Cumhuriyet waren eind 2016 al 17 (volgens andere bronnen 19) journalisten opgepakt. In juli 2017 vond de rechtszaak plaats. De beschuldiging: steun aan drie terroristische organisaties: de PKK, de ultra-linkse splintergroep DHKP-C [*] en bovenal de beweging van imam Gülen...

[* Devrimci Halk Kurtulus Partisi/Cephe - Revolutionaire Volksbevrijdingspartij - Opgericht in 1978; Marxistisch-Lenistisch.]

... middels een dossier van 324 pagina's, bestaande uit een kennelijk bewust geselecteerd aantal koppen (1400) en duizenden verhalen, colums en tweets - zonder enige juridische argumentatie. Krantenkoppen als misdaad ...

"Nieuwe aanval op de oppositie"
"Wij geven ons niet over"
"Solidariteit groeit"
"Trek het decreet in, zie af van de presidentiële macht"

Het artikel midden-onder zelf zegt, kort samengevat, dat Erdoğan met dit decreet, net zoals met het decreet tegen de MHP (Milliyetçi Hareket Partisi, Partij van de Nationalistische Beweging, Nationalistisch, formeel oppositie, in feite de AKP volgend) alvast een voorschotje neemt op het presidentiele systeem.

Op 28 juli 2017 was de rechtszitting. De eisen: cel tot 43 jaar toe. Collega-journalisten demonstreerden dus:

De kop: Özgürlük = Vrijheid.
Links daarvan: "Meteen, nu".
Rechts boven: "Journalistiek is geen misdaad".
Links boven: adalet = rechtvaardigheid.

Cartonist Musa Kart: "hulp aan een gewapende terroristische organisatie (PKK) en Gülen". Er dreigt 29 jaar cel.

Schrijfster en natuurkundige Aslı Erdoğan (geen familie), augustus 2016 een gewelddadige huiszoeking met in beslag names, eind 2016 vastgezet, na 136 dagen vrijgelaten met de aanklacht "propaganda voor een terroristische organisatie en het ondermijnen van de eenheid van de staat". Dit kan levenslang opleveren.
Haar collega-schrijfster Füsün Erdoğan (geen familie) is in 2013 voor soortgelijke aanklachten veroordeeld tot ... 789 jaar cel ... [Zie de lijst met bronnen]

Denis Yüçel, correspondent van Die Welt in Turkije, heeft destijds de gehackte compromitterende e-mails van de schoonzoon van Erdoğan gepubliceerd. Dit is dan "het verspreiden van terroristische propaganda". Het voorarrest duurde vijf jaar.

Ahmet Turan Alkan (63 jaar) werd kort na de coup gearresteerd. Hij schreef columns over kunst en cultuur voor de krant Zaman. Zijn broer Mehmet Alkan idem; hij had gepleit voor de mensenrechten. Aanklacht: "sublimale boodschappen aan de coupplegers".

Ahmet Sik werd eind 2016 opgepakt wegens "propaganda voor de Gülen Beweging". Markant genoeg heeft hij in 2011 een kritisch boek geschreven over deze beweging, namelijk over de infiltratie van deze beweging in de staatsinstellingen. Toen heeft hij een jaar vastgezeten omdat hij tegen de beweging was, nu zit hij vast omdat hij er voor zou zijn, plus voor de "belediging van staatsorganen".

In oktober 2016 zijn opnieuw journalisten van de krant Cumhuriyet opgepakt vanwege "pro-staatsgreep-artikelen en het in gevaar brengen van de staatsveiligheid". Uitspraak: zes jaar cel.

Er volgden decreten tot sluiting van vijftien hoofdzakelijk Koerdische media en zelfs een kinder-tv-kanaal met tekenfilms in het Koerdisch. Ook werd het internet in het Koerdische gebied gesloten.

In december 2016 werden opnieuw journalisten opgepakt van de linkse nieuws-site Diken, 'Doorn, stekel', van het linkse dagblad BirGün, 'Een Dag', en het Koerdische persburean Dihaber; allemaal wegens "terroristische activiteiten".

Intussen zitten er 170 journalisten in de gevangenis en zijn er 168 media gesloten.

Eén woord

Onlangs verscheen een voormalige van de couppoging verdachte soldaat voor de rechter in een t-shirt met daarop het woord hero, held. De rechter besloot de zitting te schorsen. In de daaropvolgende dagen werden in het hele land mensen gearresteerd vanwege het dragen van net zo'n t-shirt - om één woord dus gearresteerd.

We mogen de moed wel even verliezen en ter ontspanning naar een voetbalwedstrijd gaan. Dit kan wel, maar dan zonder een politiek geladen spandoek. De Turks-Nederlandse Volkan Cliskan sprak op die manier zijn steun uit voor de hongerstakers die als terroristen zijn bestempeld louter door lid te zijn van linkse organisaties. De man werd gearresteerd en opgesloten in de zwaar beveiligde gevangenis in Ankara. Uit dit voorarrest weer vrijgelaten, wilde hij terug naar Nederland, maar werd op het vliegveld van Ankara opnieuw aangehouden.

Dan toch maar, serieuzer, naar een moskee? In dat geval: niet die van de Alevieten, want na de journalisten, de oppositie en de Koerden zijn nu de Alevieten aan de beurt. De in Nederland wonende Alevieten vertellen dat hun stukje landbouwgrond in Turkije in beslag is genomen en dat Alevieten niet langer in overheidsdienst kunnen werken.

Het patroon is wel duidelijk

De media waren al niet vrij

De media zijn in Turkije vrijwel allemaal in handen van grote bedrijven, die weer deel zijn van grote conglomeraten met belangen in andere sectoren, de telecom, de olie en vooral ook de bouw. Er is nogal veel gebouwd in Turkije, woningen, winkelcentra, kantoren, een paleis van duizend kamers en veel infrastructuur. Wie daartoe een opdracht en vergunning wil verkrijgen, moet zich welwillend opstellen tegen de regering - lees: tegen Erdoğan.

Zo'n bedrijf verwordt dan tot een vorm van staatspropaganda en ontdoet zich van freelance en andere kritische journalisten die immers "verraders" zijn. De on line fora en platforms, zo deze al niet gesloten zijn, kunnen hier niet tegenop. De staats- of staatsvriendelijke media, vooral de tv, zijn dan oppermachtig. De Turken kijken liever dagelijks tv dan dat ze lange teksten lezen. De overgebleven kranten bieden zware koppen en korte teksten.

De vervolging van media, journalisten, wetenschappers en opponenten was al heftig voor de coup. Daarna werd het nog veel heftiger, vooral voor de (vermeende) Gülenisten en hun organisaties - dit waren dan wel scholen, universiteiten, ziekenhuizen en zo meer. Alle aanklachten spreken van "terrorisme". De aanklachten en processen ogen, juridisch gezien, als onrechtmatig en onrechtvaardig, de straffen draconisch, de rechterlijke macht - na talloze ontslagen - partijdig.

Plegen ziekenhuizen, scholen, universiteiten, professoren, leraren, verplegers, schrijvers "terrorisme"? Een staatsgreep? Maak dat de kat wijs! Of, zoals de Turken het zeggen: "Yok devinin başı!": 'Maak dat je kameel maar wijs!" De Tegenwicht kat laat zich dit niet wijsmaken.

o    Om de tekst hierboven niet steeds te onderbreken met bronvermeldingen, zijn de voornaamste bronnen en 'Lees Meer' in een apart bestand opgenomen.
o    Klik op "Volgende", voor de bredere context, te weten de geschiedenis, oud en recent.

[ Bronnen en Lees Meer ]

  [  < Vorige   ]  [   Volgende  > ]