Start Weblog Inhoud Wat is nieuw English

Opinie # 33

Politiek correct - ook wetenschappelijk correct?

Een mozaïek: 
over kokkels, gas, moraal, tbs-ers, recidivecijfers, ketchup en kamerleden

Wetenschap zoekt naar waarheid, moraal zoekt naar juistheid,
de politiek zoekt oplossingen waar belangen strijdig zijn.
Deze drie typen discussies mengen zich soms in een rondedans
waarin de politiek, althans op korte termijn, het laatste woord heeft. 

Kokkels 
Aardgas 
Politiek, moraal en wetenschap 
Tbs-ers 
Recidivecijfers 
Over Ketchup-gooiers 
Wat is nu correct? 
Wat kunnen wij doen? 

Kokkels

Kokkelvisserij is schadelijk, weten we

De Waddenzee, cultuurerfgoed, vormen een ecologisch systeem. Nitraten en fosfaten voeden de algen, kokkels doen zich tegoed aan deze algen, maar op hun beurt leven vogels weer van kokkels. De kokkelvisserij gaat flink tekeer: mechanisch woelt men de bodem om, waardoor het bodemsysteem ontregeld raakt en de vogels hun voedsel missen, dus gaan uitsterven. De kokkelvisserij biedt aan ongeveer 75 mensen werkgelegenheid.

Onderzoek → rapport → samenvatting → persbericht → krantenkoppen

Er vond een gedegen onderzoek plaats, hetgeen leidde tot een rapport. Voor het publiek werd door een tekstschrijver een samenvatting gemaakt door er bepaalde punten uit te lichten. Vanuit die samenvatting werd een persbericht gemaakt, de kranten maakten daar artikelen van en zetten daar een kop boven.

Nu was een van de conclusies dat het niet geheel zeker was dat de schade aan de vogelstand geheel en alleen door de kokkelvisserij werd veroorzaakt. Er is ook een kans dat de vogels minder te eten hadden doordat de kokkels minder voedsel hadden, namelijk minder algen, doordat het water van de Waddenzee schoner was geworden en zo minder nitraten en fosfaten bevatte.

Hier ging er iets mis. De samenvatting voor het publiek werd achteraf slordig genoemd, niet geheel in overeenstemming met het rapport. De samenvatting legde grotere nadruk op de kans dan op wat vrijwel zeker was. De voorzitter van de onderzoekscommissie nam er althans afstand van.

Het politieke besluit

Minister Veerman besloot aanvankelijk, hierin gevolgd door een kamermeerderheid, op grond van de samenvatting - het rapport zelf was nog niet verschenen - dat de kokkelvisserij niet afgebouwd hoefde te worden maar zeven jaar de tijd krijgt om zichzelf te gaan reguleren.

De lijn van denken 

Het rapport vermeldt klip en klaar dat de kokkelvisserij schadelijk is. Eerlijkheidhalve wordt er een kleine onzekerheidsmarge bij vermeld: "Er is een kans dat ...". 

Nu kan de politiek twee lijnen van denken volgen. In volgorde van logica:

"Lijn 1": Wij volgen wat vrijwel zeker is en houden de andere marge in de gaten;

"Lijn 2": Wij leggen het vrijwel zekere naast ons neer en volgen de onzekere marge.

De politiek legde aanvankelijk de eerste conclusie naast zich neer, vaart op die onzekerheidsmarge, besluit niet de schadelijke visserij af te bouwen, maar nog een kans te geven. De lijn van denken is hier: De wetenschap zegt 'vrijwel zeker A', maar wij doen toch B.: "lijn 2". Waarom? Deze is politiek correct omdat men de economie hier voor het milieu laat gaan. Niet dat die kokkels zoveel bijdragen aan de economie, maar men vreesde schadeclaims. 

Later, in juli 2004, stapt de politiek toch over op lijn 1 door de kokkelvisserij per 1 januari 2005 te verbieden, maar geeft de vissers tot die datum nog wel even de kans om maar liefst acht miljoen kilo te mogen vangen. 

Dit kan echter niet doorgaan, want in middels heeft het Europese Hof zich uitgesproken en zeer strenge restricties bevolen. Kort daarna besloot de Nederlandse Raad van State ook het opvissen van die acht miljoen ton te verbieden. 

Meer details en verwijzingen naar bronnen staat in 
Lees meer over kokkels en aardgas in de Waddenzee.  

Aardgas 

Schuin boren is niet schadelijk, wisten we al

Al vanaf 1999 staat het vrijwel vast dat schuin boren naar aardgas, vanaf de kust dus, niet schadelijk is voor de Waddenzee. Eerlijkheidshalve is er is een kleine marge opengelaten: een kans dat dit toch anders uitpakt.

Van onderzoek via via naar krantenkoppen en publiek

Ook hier werd de marge opgepakt. Het was in die tijd niet politiek correct om voor boren in de Waddenzee te zijn. Men bleef dus tegen boren. 

Het vorige politieke besluit: volgens 'lijn 2'

De politiek besloot dus eerst om geen risico te lopen en niet te gaan boren. Wel wilde men nader onderzoek. Men volgde de marge van onzekerheid en niet de vrijwel zekere conclusies. Waarom? Men volgde de politiek correcte lijn van toen en legde de wetenschappelijke conclusies in een la. 

Het nieuwe politieke besluit: volgens 'lijn 1 & 2'

Ook het nieuwe onderzoek gaf aan dat boren veilig was en dat de marge van een risico gering was. Nu volgde de politiek een andere lijn, "lijn 1", namelijk om nu de vrijwel zekere conclusie te volgen en het risico in de gaten te houden. Intussen was de publieke opinie minder milieubehoudend geworden. Men denkt nu eerder aan de economie. Bovendien was de commissie slim: aardgas levert geld op en daarmee kunnen de kokkelvissers schadeloos gesteld worden en stoppen. 

De politiek besloot echter gelijktijdig om inzake de kokkelvissers "lijn 2" te volgen en deze visserij niet te stoppen. Het is kennelijk nu politiek correct om de economische belangen boven die van het milieu te laten gaan, ook al is men dan wetenschappelijk bepaald niet correct bezig. 

Men debatteert zelfs zonder kennis van feiten. Hier stelt Wouter van Dieren, milieuonderzoeker, tegenover:

"Eerst boekie lezen, dan debatteren."

Meer details en verwijzingen naar bronnen staan in 
Lees meer over kokkels en aardgas in de Waddenzee

Politiek, moraal en wetenschap

Wij vermeldden al eerder, in opiniestuk # 12, Moraal en Wetenschap, voorbeelden waarin moraal - of politiek of andere belangen - botsten met de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Wij vermeldden daar voorbeelden van. Hier noemen we nog enkele voorbeelden uit het buitenland.

Biotechnologie en bio-ethiek

H.A.J Hofland noemt het voorbeeld van de biotechnologie. In Europa heerst twijfel of het manipuleren met producten schadelijk kan zijn voor de volksgezondheid. In de VS staat het, politiek gesproken, al vast dat dit een zegen voor de mensheid is - lees: voor de Noord-Amerikaanse boeren die men daar gaarne politiek te vriend houdt. 

Patrick Moore geeft scherpe kritiek op een Greenpeace rapport dat het kweken van genetisch gemodificeerde gewassen bestrijdt. Hij noemt het een klassiek voorbeeld van ideologisch gebruik van wetenschap met verdraaiingen van feiten en valse interpretaties, tekstmatig ondersteund met sterk ideologisch gekleurde tot hysterisch aandoende beweringen. 

Prof. Dr. Elisabeth Blackburn werd per telefoontje uit het Witte Huis plotseling ontslagen uit de bio-ethiek commissie, nadat zij kritiek had geuit op een advies van deze commissie inzake het winnen van stamcellen uit menselijke embryo's. De onderzoeksresultaten zouden gemanipuleerd zijn weergegeven om een negatief advies uit te kunnen brengen. Zij werd vervangen door drie nieuwe leden van uitgesproken conservatieve snit. Onafhankelijke onderzoekers verdwijnen uit adviescommissies en worden vervangen door aan het bedrijfsleven gelieerde onderzoekers. 

Intussen ontving dezelfde professor Blackburn in oktober 2004 de Heinekenprijs voor de geneeskunde voor haar vele ontdekkingen op het gebied van de celbiologie. 

Piet Borst noemt naast de bovengenoemde voorbeelden - hij leest kennelijk ook de NRC - op het feit dat 8% van de vrouwen in de VS zoveel kwik in hun bloed heeft dat dit de hersengroei van hun ongeboren kinderen kan gaan beïnvloeden. Hoezeer de regering-Bush zich anderszins ook druk maakt over die ongeboren vrucht, dit rapport verween in een la tot de pers er melding van maakte. Hetzelfde gebeurde met een rapport dat de wijze van varkens fokken 

"wolken van bacteriën verspreiden die resistent zijn tegen antibiotica". 

Ook noemt hij voorbeelden waarbij de moraal botst met de feiten en de regering-Bush de moraal voorrang geeft en lak heeft aan de feiten. Het betreft het bewijs dat de abstinentieprogramma's niets hebben opgeleverd. De programma's lopen gewoon door. Gebruik van condooms kan AIDS tegengaan. Web pagina's op de US Centers for Desease Control die dit aantoonden moesten vervangen worden door een preek voor seksuele abstinentie. Het wetenschappelijke bewijs dat seksuele voorlichting wel werkt moest eveneens van die site verwijderd worden. 

De University of Concerned Scientists heeft een hele waslijst van dit soort manipulaties bijeengebracht op onderstaand adres.

'Regering-Bush muilkorft kennis', NRC 19 februari 2004

Becker, Sander, Op weg naar de eeuwige jeugd; Bush wipte lastige Blackburg; Trouw 2 oktober 2004

Ommezwaai VS in denken over klimaatverandering; NRC 26 augustus 2004

Hofland, H.J.A., Betrouwbaarheid van unilateralisme; NRC 2 juli 2003

Moore, Patrick, Greenpeace heeft liever blinde kinderen dan genetisch gemodificeerde rijst; NRC 28 februari 2004

Köhler, Wim, Kritiek ontslag; NRC 21 maart 2004

Borst, Piet, Lak aan feiten; NRC 1 mei 2004

Over moraal gesproken

Wij vermeldden in Opinie # 12 al het feit dat de uitkomsten van het onderzoek van Rind c.s. door het Amerikaanse Congres waren veroordeeld als moreel onjuist. Men volgde er een soort "lijn 0": ongeacht wat de wetenschap zegt, wij vinden dit. Wij plaatsten ook het artikel van Oellerich met de in dit verband sprekende titel: "Rind, Tromovitch en Bauserman: politiek incorrect – wetenschappelijk correct".

Hoe dit verhaal verder is gegaan is te lezen in een bijgevoegd artikel:

De strijd om de vrije wil, de feiten en de moraal   Het debat rond de publicaties van Rind, Bauserman & Tromovitch gaat door; een overzicht, 1997 - 2002, door Frans Gieles, in OK Magazine, januari 2003. 

In de loop van de tijd is de wetenschappelijke hardheid van de conclusies alleen maar meer aangetoond, maar bleven de morele protesten even hard klinken. 

Over de VS gesproken: in onze latere weblog # 93 (2007) citeren wij: 

Amerika bekijkt zijn hoogleraren als verdachten; Historicus Doumani signaleert verval academische vrijheid in de VS; Dirk Vlasblom, NRC Handelsblad 4 april 2006. 

"Sinds senator Joseph McCarthy in de jaren vijftig jacht maakte op linkse intellectuelen, is de academische vrijheid in de Verenigde Staten niet meer zo ernstig in gevaar geweest als nu. 
[...]
In deze oorlog is geen behoefte aan analytische categorieën en concepten. Wetenschappers die zich afvragen waarom 'zij' ons haten, wat de historische oorzaken en de sociale achtergronden zijn, worden beschouwd als een veiligheidsrisico. 
[...]
Studenten worden betaald om hun professoren te bespioneren. Aan de hand van citaten uit colleges, artikelen of voordrachten - vaak uit hun verband gerukt - worden dossiers en zwarte lijsten aangelegd.
[...]
Het Department for Homeland Security mag nagaan welke boeken u koopt en leent. Het controleert via Google en andere internetdiensten naar welke  publicaties u op zoek bent. Zij moeten die informatie geven, maar mogen de klant niet melden dat ze dit doen. Amerikaanse onderzoekers mogen bepaalde bevindingen niet doorgeven aan buitenlanders, ook al werken zij al lang in de VS en is hun inbreng cruciaal voor het onderzoek. Artikelen of boeken van auteurs uit landen die onder een embargo vallen, mogen in de VS niet verschijnen." 

We gaan keren nu terug naar Nederland en bespreken twee andere kwesties waarin het politiek correcte denken wetenschappelijk niet correct blijkt te zijn. 

Tbs-ers 

Politiek correct

In mei 2004 ontvoerde een tbs-er met onbegeleid verlof een meisje. Een ernstig misdrijf dat gelukkig nog relatief goed afliep. Onmiddellijk viel de Kamer over de verantwoordelijke minister van Justitie Donner heen met vragen om uitleg en om maatregelen, variërend van beter toezicht tot het afschaffen van alle verloven omdat het recidive risico bij (op verlof zijnde) tbs-ers zo hoog was. Politiek correct, vast wel, maar wetenschappelijk niet correct.

Wetenschappelijk niet correct

Dit risico is niet hoog: het is ongeveer een promille. Lager kan haast niet. Hoe dan ook is het beduidend lager dan het algemene recidive cijfer. De recidivecijfers van tbs-gestelden zijn niet hoger, maar lager dan de algemene recidive cijfers: 20 tot 55 tegen 68%, en voor zedendelicten beduidend lager. Wetenschappers, behandelaars en onderzoekers, riposteerden door het belang van verlof aan te geven - anders wordt het risico later pas echt groot - en door naar de cijfers te verwijzen. 

Zo ging het mis met de persberichten over een onderzoek "naar tbs-gestelden", die dan "voor 85%" zouden recidiveren. Hier is met de verslaggeving of het schrijven van de artikelen in de pers iets misgegaan: het was 85% van slechts zeventien personen waarvan zestien de behandeling hadden afgebroken, dus bij wie men dit gevaar vermoedde. Wat gemeten is, is dus niet de recidive van de tbs-er, maar de mate van juistheid van de zorgen van de kliniek over mensen die juist niet (uit)behandeld waren. De recidive is veel lager dan vaak beweerd wordt en in elk geval lager dan het algemene recidivepercentage.

De Kamer liet zich leiden door emoties en trok zich van de feiten even niets aan: wilde politiek correct zijn, maar was wetenschappelijk incorrect. 

Zie ook:
Bronnen en cijfers over Tbs-ers 

Recidivecijfers

Politiek correct

Net zoiets gebeurt al jaren rond de kans op recidive van zedendelinquenten. Steeds weer lezen we dat deze cijfers hoger zijn dan het algemeen recidivecijfer. Recent schreef Livestro nog over "meer dan negentig procent" (VN 16 oktober 2004). Dit is zo 'algemeen bekend' dat inmiddels menig psychologisch, psychiatrisch en reclasseringsrapport dit vermeldt en er in het advies van uitgaat. We horen het in de rechtszaal vermelden door de aanklager en door de rechter. Allemaal erg politiek correct. Het is alleen niet waar.

Wetenschappelijk niet correct

Recente krantenberichten kwamen op grond van recent Nederlands onderzoek tot een algemeen recidivecijfer van 68%. Een onderzoek in de VS komt tot hetzelfde algemeen recidivecijfer. Hetzelfde onderzoek noteert 3,3% als recidivecijfer voor zedendelicten. 

Een recent onderzoek in Nieuw Zeeland geeft van behandelde zedendelinquenten een recidivepercentage van 5% aan. Nu was hier de onderzoeksgroep niet groot, dus kijken we verder.

Recent Nederlands onderzoek door het WODC geeft voor zedendelicten recidivepercentages tussen de 4,2 en de 8,7%, afhankelijk van de verstreken tijd. 

Twee recente Nederlandse onderzoeken naar behandelde zedendelinquenten geven beide een recidive van 10% aan. 

Het meest recente en gedegen onderzoek op dit gebied is nog altijd dat van Hanson en Bussière, "Predicting Relapse: A meta-Analysis of Sexual Offender Recidivism Studies", 1998. Dit was een meta-analyse, d.w.z. een onderzoek naar een groot aantal andere onderzoeken met in totaal dus vele onderzochten. In dit onderzoek komt als recidivecijfer voor zedenzaken 13,4% naar boven, tegen een algemeen recidivecijfer van 36,4%: dus drie keer zo laag.

Dit onderzoek wordt besproken in:
Gieles, F.E.J., Over recidive gesproken..., Een meta-analyse besproken.

Meer informatie staat in
Bronnen en cijfers bij "Recidive"

Over ketchupgooiers

Staatsrechtskundig incorrect

Twee dames gooiden tomatenketchup naar minister Verdonk. Niet braaf natuurlijk en ze werden dan ook opgepakt. Omdat de Rechter-Commissaris het weliswaar niet braaf, maar toch ook weer niet zo'n ernstig misdrijf vond, liet deze ze weer vrij in afwachting van onderzoek en rechtszaak.

Weer stond direct de Tweede Kamer op zijn kop en riep weer minister Donner ter verantwoording. Alle aanwezige kamerleden vroegen hem waarom het OM de twee niet 'gewoon' weer hadden meegenomen.

"Het moet de minister van Justitie hebben geduizeld. Het negeren van een rechterlijk bevel door het OM? [...] Tevergeefs wees de minister erop dat het OM dan in strijd zou hebben gehandeld met de beginselen van de rechtspraak."
Britta Böhler & Victor Koppe, Kamerleden zijn gevaarlijker dan ketchupgooiers; NRC 14 juli 2004. 

Er volgden uit de kamer voorstellen die regelrecht tegen de beginselen en de wetten van de rechtsstaat in gaan. Sterker nog: de kamerleden verlieten de voor onze rechtsstaat fundamentele scheiding van de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht: zelf slechts wetgever zijnde, formuleerden zij meteen even een aanklacht ("staatsgevaarlijke actie") en zeiden dat door de rechter - hier: de onderzoeksrechter! - "al een veroordeling uitgesproken [had] kunnen worden".

"Men kan zich afvragen of dit niet 'staatsgevaarlijker' is dan het spuiten met ketchup." (Idem)

Ook Trouw noemt met een woordspeling de actie van de Kamer subtiel "Staatsgevaarlijk". 

"Kennelijk kenden de kamerleden de feiten niet"
"Het verontrustende is dat het parlement daartoe [= tot maat houden] niet in staat is [...]" (Trouw 28 juli 2004)

Men ging hier zo ver in de 'politieke correctheid' dat men wederom wetenschappelijk - hier staatsrechtskundig, dus wel in een heel ander type wetenschap dan die van het empirisch onderzoek - ronduit incorrect bezig was. Men debatteerde al, maar had 'het boekie niet gelezen', in dit geval het wetboek en de grondwet. 

De rechter had dit allemaal wel goed gelezen en kwam tot een uitspraak van slechts de achttien dagen dat de dames vast hadden gezeten. Hij corrigeerde hiermee ook het openbaar ministerie, dat zei dat een dergelijke daad "grenst aan terrorisme"... Politiek correct, dat zeker, waar is dit ook waar en juist? 

Wat is nu correct?

Correct is het ons inziens om in te zien dat we hier te maken hebben met verschillende typen debat, ook wel discoursen genoemd, die elk hun eigen regels hebben. Men dient zich dus bewust te zijn in welke discours men zit en welke regels daar gelden.

Wij spraken hier eerder over in de opiniestukken # 12, Moraal & Wetenschap, en in # 14, Discussie over incest, een moreel gevoelig onderwerp. We mogen hier nu naar verwijzen en er iets aan toevoegen.

Men kan in de wetenschap de objectieve discours volgen zoveel men wil, zelden zal men volkomen zekerheid kunnen bereiken. Ook kan men in de praktische discours redeneren wat men wil om tot een juiste ethiek te komen, helemaal eens zal men het nooit worden. Er blijven altijd marges over. 

Het is aan de wetenschap om feiten aan te dragen, het is de politiek die dan de knopen moet doorhakken. De media hebben op hun beurt een eigen rol in het debat. Men dient zich echter bewust te zijn welke rol men speelt en in welke discours men zich bevindt. 

"Adviseurs moeten niet op de stoel van de politiek gaan zitten, en de politiek niet op de stoel van deskundigen. Helaas is de praktijk anders", constateert Guus Berkhout in: Het risico van ongewenste adviezen, NRC 29 november 2003
[naar aanleiding van het onderzoek naar de geluidsoverlast rond Schiphol].

Wetenschappers moeten niet zwichten voor opdrachtgevers. Ook in de onderwijssector staat de onafhankelijkheid van het onderzoek onder druk, menen Bas Levering en Lennart Vriens, NRC 5 december 2003.

"De liberale premier Thorbecke zei in 1862 in de Tweede Kamer dat de regering 'geen oordeelaar is van wetenschap en kunst'. Dat was en is nog steeds een wijs adagium. Het is snel met het vrije woord gedaan als de regering zich met de interpretatie gaat bemoeien en bepaalt wat al dan niet maatschappelijk verantwoord is. Dat behoort tot de verantwoordelijkheid van de media zelf. Dat is, nog een keer met Thorbecke sprekend, 'geene zaak voor de regering'." 
(Trouw, redactioneel commentaar, 1 juli 2004)

Maar we mogen van de politiek toch wel vragen om zich hierbij te baseren op de vrijwel zekere gegevens uit de objectieve discours, en de best doordachte conclusies van de praktische discours, ofwel om hier niet alleen politiek, doch ook wetenschappelijk correct te zijn. "Eerst boekie lezen, dan debatteren". 

De wetenschappers mogen we vragen om onafhankelijk en weerbaar te zijn. 

Aan de media, de schrijvers, de pers en tv, mogen we toch wel vragen om zorgvuldig te zijn in wat zij doorgeven naar het publiek, dus ook om zich hierbij te baseren op de vrijwel zekere gegevens uit de objectieve discours, en de best doordachte conclusies van de praktische discours, ofwel om hier niet alleen politiek, doch ook wetenschappelijk correct te zijn. Geen kreten svp, liever feiten en redeneringen. 

Wat kunnen wij doen?

Niet alle lezers zijn kamerlid, onderzoeker of schrijver. Toch kunnen wij ook van onszelf vragen om geen 'politiek correcte' kreten achter na te hollen, van de ene hype naar de volgende, maar om kritisch te zijn, niet af te gaan op krantenkoppen maar op cijfers, om na te denken en ons hierbij te baseren op de vrijwel zekere gegevens uit de objectieve discours, en de best doordachte conclusies van de praktische discours, ofwel om hier niet alleen politiek, doch ook wetenschappelijk correct te zijn.

"Tegenwicht is een site voor kritische burgers van de Nederlandse samenleving."

Home-page Tegenwicht

Om met Wouter van Dieren te spreken:

"Eerst boekie lezen, dan debatteren".

 

Start Weblog Inhoud Wat is nieuw English