Elf september 2011

Tien jaar de verkeerde oorlog

Tegenwicht weblog # 149
11 september 2011

War on terror

Bush verklaarde onmiddellijk de oorlog aan 'de terreur' - een over-reactie: oorlogen die meer doden gekost hebben dan de terreurdaad zelf. Hij stortte de VS in twee oorlogen die met geleend geld betaald zijn en die, na een snel militair succes, het land in een politiek moeras zogen. 

In Irak en in Afghanistan bleek dat een 'winnend' leger geen oplossing voor de problemen daar kon brengen. Beide landen zijn nu extreem gevaarlijk voor de bewoners zelf, gevaarlijker nog dan ze al waren. De hel van het extremisme is daar losgebarsten in een stammenoorlog zonder weerga. 

De staatsschuld van de VS is intussen tot onbetaalbare hoogte opgelopen, wat na en nu nog middenin de creditcrisis een heilloze tweespalt teweeg heeft gebracht die het land praktisch verlamt. 

Onrecht als wapen

In de oorlog tegen het terrorisme verloochende het Westen zichzelf met Guatánamo Bay, waar nog steeds, na tien jaar, mensen gevangen zitten zonder aanklacht en zonder uitzicht op een proces. Zo ook met rendition, het laten verhoren - lees: martelen - van verdachten in landen waarin de mensenrechten niet tellen. Europa werkte mee aan het vervoer en aan het tolereren van geheime CIA-gevangenissen. 

Met de Patriot Act kan iedereen zomaar gevangen gezet worden voor alles wat maar de schijn heeft niet 'patriottisch' te zijn, wat dit ook moge betekenen. Daarentegen worden de ernstige, intussen bewezen misdaden van de CIA en delen van het leger daar niet bestraft, laat staan hun politiek verantwoordelijke leiders. 

Ook in Nederland

Hier is geen Patriot Act, maar wel zijn in de afgelopen tien jaar sluipenderwijs allerlei maatregelen ingevoerd die 'de' terreur heten te bestrijden. Bijna ongemerkt hebben de AIVD (CID), de Officieren van Justitie en de burgemeesters ongekend veel bevoegdheden gekregen - allemaal buiten de rechterlijke macht om. 

Gelukkig hielden de rechters het hoofd koel: AIVD-gegevens mochten geen rol spelen in een rechtszaak. Geen probleem, we veranderen de wet: nu mag dit wel. Intussen ligt in de VS opgeslagen wanneer u uw tante opbelde of mailde - ja, dit is tegen terreur hoor!

Wij en zij

In heel de VS, meer nog in Europa en niet minder in Nederland kregen populisten de kans om te roepen dat 'elke Turk en Marokkaan een moslim is', 'allemaal fundamentalistisch' en dat 'alle fundamentalisten potentiële  terroristen zijn' en dat dit aan hun geloof ligt, dat eigenlijk een politieke ideologie is. Weg dus met die lui en met hun Boek! 

Tweespalt alom, niet minder in Nederland. Tweespalt is tot daar aan toe, maar ook hier is 'het debat' verloederd tot geschreeuw in Jip-en-Janneke-taal - pardon, de taal van Het Volk - waarin argumenten niet meer tellen. De redelijkheid is zoekgeraakt. Nuance is uit de mode, tolerantie en begrip een ondeugd geworden. 

Wie is 'de vijand'?

De vijand is niet een geloof, het is het extremisme. Elk geloof en elke politieke ideologie kent extremisten, zoals we onlangs nog in Noorwegen zagen. We zagen het in het communisme, we zien het in het kapitalisme en in het kolonialisme. We zien het in orthodox Israël en hun tegenspelers. Eerder was er het nationaal-socialisme, ver daarvoor waren het de Inquisitie en de kruistochten. 

Binnen de islam zien we het in de blijkbaar eeuwig onverzoenlijke strijd tussen de Sji'ieten en de Sunnieten. Waar de een in de meerderheid is, wordt de ander tot vijand verklaard. In Turkije zien we het tussen de secularisten en de islamieten, niet minder tussen de Koerden en de Turken. In Ierland zien we het nog steeds in een 'christelijke' variant, waarbij het al lang niet meer om een geloofsinhoud gaat. 

De meeste en de ergste aanslagen vinden juist in de islamitische landen plaats waar de extremisten de gematigden te vuur en te zwaard bestrijden. De meeste slachtoffers van dit extremisten zijn geen westerlingen, maar andere moslims.

Waarom?

Deze vraag is te zelden gesteld, al zeker te weinig in de politiek. Men wilde daar 'de vijand' doden, zonder zich af te vragen wat deze bewoog en zonder kritisch naar zichzelf te kijken. Alles was anders gelopen als Bush cs niet een grote oorlog waren gestart, maar een gedegen onderzoek:

Occidentalisme

Dit onderzoek is wel gedaan: naar het occidentalisme; dit is de manier waarop het Oosten naar het Westen kijkt, vergelijkbaar met het oriëntalisme, de manier waarop het Westen naar het (Midden)Oosten kijkt. 

Zij leggen heel consequent de bronnen van de haat tegen het 'goddeloze' Westen ... in Europa, met name in de Duitse Romantiek met haar sterke patriottisme en haar afkeer van het koud-rationele en materialistische, zielloze Engeland, Frankrijk en de VS. Deze ideologie is opgepikt door het Oosten. 

Pas sinds Said Qutb is er een verbinding gelegd met religie. Deze Egyptenaar schrok hevig van wat hij bij zijn verblijf in de VS allemaal zag: zielloosheid, materialisme, consumentisme en - erger nog: gelijkwaardige vrouwen met korte rokken op straat! Ai! Bestrijden, die boel! Hij was het die een verbinding legde met de orthodoxe islam en de jihad. Voordien speelde deze ideologie nauwelijks een rol in het Oosten. Ooit had een enkeling er wel eens iets over geschreven, Salafisten die nauwelijks nog gelezen werden; nu leefde deze ideologie overal op. 

Dit werd versterkt doordat Osama Bin Laden iets heel ergs zag in zijn land Saoedi-Arabië: ongelovigen (Amerikaanse soldaten) op de Heilige Grond! Ai! Bestrijden die boel! We hebben het geweten, we herdenken het nu. En denk maar niet dat met Bin Laden deze ideologie verdwenen is; deze leeft zonder hem rijkelijk voort. 

Latere analyses wijzen erop dat de burgers in de islamitische landen barsten van de frustraties, arm en slecht opgeleid zijn en zo vatbaar zijn voor suggesties, complot-denken en mythes over Het Westen als een baarlijke duivel. 

Ook geven recente analyses aan dat het overal ter wereld juist de jonge mannen zijn die problemen geven. Zij weten veelal nauwelijks iets van hun religie; veeleer willen zij 'bij de groep horen'; in hun onzekerheid, verborgen achten hun masker van stoerheid, zoeken zij naar zekerheden, waardoor zij gevoelig zijn voor simplistische tweedelingen in goed en kwaad. 

Het gevaar

Het gevaar zit 'm in alle vormen van extremisme, onverdraagzaamheid, patriottisme, nationalisme, eenzijdige ideologieën. Is 'de islam' een gevaar voor het Westen? Nee, mochten we deze week nog uit onverdachte hoek horen, het Westen is eerder een gevaar voor de islamitische landen met hun dictaturen. Het Westen met zijn secularisme, democratie, gelijkheid van man en vrouw, homo en hetero, zijn rechtsstatelijkheid, dat is het gevaar voor de machtigen in de Arabische wereld. Aldus niemand minder dan éminence grise Frits Bolkestein. 

De hoop

Hoop op een betere wereld kan niet komen van bommentapijten  invasie-legers; dit hebben we nu wel gezien. Hoop kunnen we ontlenen aan mensen die zelf dapper in opstand komen, zoals nu massaal gebeurt in de Arabische wereld. Hoop ontstaat daar waar het leger hun kant kiest, zoals in Egypte - of 'n leger, zoals in Libië. 

Geen wrok maar vergeving

Rare jongens, die christenen ... Vandaag werd in de kerken een profeet voorgelezen die waarschuwde tegen wraak, wrok en haat. 

"Wrok en gramschap zijn iets afschuwelijks. [...] Vergeef uw naaste zijn onrecht. [...] Houd op met haten." (Sirach 27, 30 & 28, 1-7) 

In het Evangelie werd voorgelezen dat je je naaste niet zeven maal, maar 

"zeventig maal zeven maal" moet vergeven (Matteus 18, 21-35). 

Hoe vaak riepen pausen en patriarchen, dominees, rabbi's en imams [*], boeddhisten en hindoes niet op tot dialoog ... Zelfs de paus en Bolkestein zeggen nog wel eens iets verstandigs. Hier is niet 'het geloven' in het geding, maar extremistische varianten van geloof. 

[*] Ja, ook imams, heel veel zelfs, hooggeplaatste geleerden, groot-moefti's of hoe ze allemaal ook mogen heten, hebben de aanslagen op religieuze gronden veroordeeld: 'Gij zult niet doden' in de islamitische versie.