Citaten uit

Streng straffen is eerder een geloofsartikel

Uitschakelingseffect is heel beperkt

René van Swaaningen |NRC | Opinie | 19-04-2011 

De roep om strenger straffen is niet gebaseerd op feiten. Criminelen kijken eerder naar de pakkans dan naar de straf, betoogt criminoloog René van Swaaningen.

'Strenger straffen doet misdaad dalen, stelt Marco Bouman (Opiniepagina, 8 april). Als deze stelling zou kloppen, zou de 'wereldkampioen lang opsluiten' - de Verenigde Staten - het veiligste land ter wereld zijn. De Scandinavische landen, waar relatief mild wordt gestraft, zouden gebukt gaan onder een enorme criminaliteit.

Dat is dus niet zo. Tussen het strafniveau en de ontwikkeling van de criminaliteit bestaat maar een gering causaal verband.

Het strafniveau in een land wordt vooral bepaald door politiek-economische kenmerken. 

Ook recente ontwikkelingen in het Nederlandse gevangeniswezen laten zien dat Boumans stelling onjuist is. Na dertig jaar toename zijn we vanaf 2005 weer minder gaan straffen. Is de criminaliteit daarna gestegen? Nee, die is verder gedaald!

Behalve de vrijheidsstraf zijn in Nederland bovendien allerlei andersoortige sancties geïntroduceerd. Het belang van de taakstraf, reputatiesancties, bemiddeling en criminaliteitspreventie is in de jaren negentig enorm toegenomen. We kunnen de effecten van sancties op de criminaliteit dus niet toeschrijven aan één bepaalde sanctie.

[... ... ... ...] 

Evaluatieonderzoek leert ons dat de meest effectieve sanctie verschilt per 'type' delinquent en per sociale context. De vraag hoe een crimineel de pakkans inschat, is van grotere invloed op de kans dat hij een misdaad pleegt dan de strafbedreiging.

Voor de algemene stelling dat strenger straffen de samenleving veiliger maakt, bestaat dus geen steun.