Lees meer over
'hervonden herinneringen'

Borgdorff, Martine, Zó erg, dat moet wel waar zijn; Trouw, 27 januari 2004 
Niet al het seksueel misbruik dat mensen zich na therapie herinneren, heeft echt plaatsgevonden, schrijft de Gezondheidsraad vandaag in haar advies 'Omstreden herinneringen'. Therapeuten en valselijk beschuldigden waarschuwen daar al langer voor. Niettemin nemen journalisten herinneringen aan seksueel misbruik vaak klakkeloos over.

'Getuigenis van misbruik onbruikbaar'; NRC 27 januari 2004 
Herinneringen aan seksueel misbruik die tijdens therapie naar boven komen, kunnen niet worden gebruikt in een juridisch proces. Therapeuten dienen ook geen getuigenverklaringen af te leggen over hun eigen patiënt. Juridische waarheidsvinding is geen taak van de therapeut.

Over Habermas:
Gieles, F.E.J., Geldigheid van uitspraken in de discours (Habermas) 
Habermas onderscheidt drie werkelijkheidgebieden of wereldperspectieven die elk hun eigen type uitspraken, hun eigen criterium, hun eigen taalvorm en hun eigen discours(gedeelte) vereisen. Gieles 1992, p. 50

Over
Hendriks, Kitty, Vaag verleden, uitgeverij Veen: 

Herinneringstherapie; Redactioneel commentaar, NRC 28 januari 2004
Het rapport ,,Omstreden herinneringen' van de Gezondheidsraad vestigt de aandacht op de valkuilen van de verontwaardiging. Het gaat over met behulp van psychotherapie terughalen van verdrongen herinneringen over seksueel misbruik in de kindertijd. Dat is sinds het begin van de jaren negentig een hele trend geworden [...]. Het terughalen van herinneringen is echter een riskante methode, concludeert de Gezondheidsraad.

Hervonden herinnering telt niet; Therapeut mag voor rechter niet spreken over betrouwbaarheid geheugen patiënt; Trouw, 27 januari 2004 
Een tijdens therapie bovengekomen herinnering aan seksueel misbruik tijdens de jeugd kan nooit gelden als maatschappelijk of juridisch feit. Een therapeut dient zich voor de rechter te onthouden van uitspraken over de feitelijke betrouwbaarheid van een verklaring van een patiënt.

Israëls, Han, Trauma of dissociatie; Interview met Harald Merckelbach; Skepter 13(4), december 2000
Mishandeling op jeugdige leeftijd kan later leiden tot dissociatie, zo luidt de communis opinio. De Maastrichtse hoogleraar Merckelbach denkt echter dat oorzaak en gevolg ingewikkelder in elkaar grijpen. [...]
Merckelbach schreef eerder samen met Crombag een boek, Hervonden herinneringen en andere misverstanden (1996), over een enigszins vergelijkbare omkering. Dat betrof een boek over 'hervonden' herinneringen. Soms ontdekken mensen in psychotherapie iets dat ze nooit eerder hebben geweten, namelijk dat ze als klein kind seksueel zijn misbruikt. Dat seksuele misbruik zou dan verklaren waarom ze later problemen kregen en dus in psychotherapie moesten. Merckelbach en Crombag betoogden dat het waarschijnlijk in veel gevallen omgekeerd ligt: niet het misbruik is de oorzaak van het in therapie moeten, maar de therapie leidt tot het creëren van nieuwe herinneringen aan seksueel misbruik. De herinneringen aan het misbruik zijn pseudo-herinneringen die het gevolg zijn van suggestie door de therapeut.

Kieskamp, Wilma, Soms echt, soms onecht; Trouw, 7 februari 2004
Minstens driehonderd vrouwen hebben hun ouders of anderen beschuldigd van seksueel misbruik, nadat ze in therapie herinneringen kregen. Een aantal vrouwen meldt nu dat die - soms zeer bizarre - verhalen hen zijn aangepraat. Zijn therapeuten doorgeslagen?
Nee, zeggen behandelaars, ,,eerder de patiënten.''

Laan, Martin van der, Verdringing bestaat niet; Trouw, 16 maart 2001
Honderd jaar divantherapie is gebaseerd op de idee dat een mens traumatische ervaringen kan verdringen. Maar kan dat eigenlijk wel? Onderzoek wijst eerder op het tegendeel: verdringen van neutrale, weinigzeggende zaken lukt nog wel, maar dat ene verschrikkelijke moment, waar je juist niet aan wil denken, zal altijd terugkomen.

Laan, Martin van der, Ja, jij zat toen klem in een muizenval; Trouw, 29 juni 2002
Een harde schijf met keurig geordende data is het niet. Maar wat is het geheugen wel? [...]
Er woedde een hevige strijd rond de echtheid of valsheid van 'hervonden' herinneringen van seksueel misbruik. Rechters bogen zich over talloze aangiften van vrouwen, bij wie na jaren van verdringing een trauma uit hun kinderjaren boven was gekomen. Bij sommigen wierp het geheugen alle boeien af en begon te verhalen over exotische rituelen van satanische sektes, over kindermoord, over met konijnenbloed besmeerde lijfjes van baby's of zelfs kannibalisme. Hier botsten twee werkelijkheden [...]

Niemöller, Joost, Het dissociatiecircuit; De Groene Amsterdammer, 24 april 1996
Slordige denkers die in vage netwerken hun gevaarlijke psychologische theorieën verspreiden. Dr. H.F.M. Crombag, co-auteur van 'Hervonden herinneringen en andere misverstanden', kan de opmars van de MPS-therapeuten niet langer aanzien.
Een frontale aanval.
HET IS OPPASSEN geblazen met bezoekjes aan psychotherapeuten. Je kunt er vandaan komen met een geheel nieuw verleden. In toenemende mate - vooral in Amerika, maar ook in Nederland - staan de zogenaamde 'hervonden herinneringen' ter discussie. Na onder hypnose te zijn gebracht, raakt men er in toenemende mate van overtuigd misbruikt te zijn in de jeugd. Pijnlijke rechtszaken zijn daarvan het gevolg, waarbij ouders van ritueel misbruik en erger worden beschuldigd en hun toch al zo verwarde kinderen niet meer mogen zien. In Amerika spelen al tienduizenden van dergelijke zaken.
H.F.M. Crombag, rechtspsycholoog en hoogleraar in Maastricht en samen met W.A. Wagenaar schrijver van het boek Dubieuze zaken, ziet geen enkele wetenschappelijke grond voor het bestaan van hervonden herinneringen. Ook aan de daarmee verbonden modeziekte Multipele Persoonlijkheidsstoornis, oftewel MPS, hecht hij geen geloof.

'Rapport stap in goede richting'; Trouw, 28 januari 2004
,,Dit rapport is een stap in de goede richting. Je moet nu wel van heel goeden huize komen om met een hervonden herinnering over seksueel misbruik naar de rechter te stappen. Die moet dan naar boven zijn gekomen zonder beïnvloeding door een therapeut. Ik kan me niet voorstellen dat dat mogelijk is. De lat is nu wel erg hoog gelegd.''
Advocaat Chris Veraart, specialist in incestzaken en seksueel misbruik, schrijver van het boek 'Valse Zeden', is blij met het rapport 'Omstreden Herinneringen' van de Gezondheidsraad. 

Rosenberg, Esther, Adviesraad wil einde aan oorlog over geheugen; NRC 27 januari 2004
Therapie leidde tot stroom aan hervonden herinneringen. De laatste jaren speelden in diverse rechtszaken hervonden herinneringen over seksueel misbruik een rol. De Gezondheidsraad keurt dit af. Zo gebeurde het vaak de afgelopen tien, vijftien jaar: een vrouw met ernstige problemen zocht steun bij een psychotherapeut. In de loop van de behandeling kwamen herinneringen naar boven, flarden soms, die verwezen naar seksueel misbruik in haar jeugd.
[Hierna komt prof. Walter Everaerd aan het woord.]

Rosenberg, Esther, 'Het misbruik is meestal niet vergeten, maar verzwegen'; NRC 31 januari 2004 - Advocaten zedenzaken tevreden met advies over gebruik van herinneringen. 
De verklaring van de therapeut heeft weinig waarde meer in zedenzaken. [...] 
Tegen de rechter zeggen dat je je nu pas herinnert als kind seksueel misbruikt te zijn, dat kan echt niet meer. Ook de therapeut zal niet meer worden geloofd, nu geheugendeskundigen deze week hebben bepaald dat op basis van herinneringen niet is te zeggen of een traumatische gebeurtenis daadwerkelijk is gebeurd. [...]
Van Dijk vraagt aandacht voor de grotere groep vrouwen die eveneens op latere leeftijd aangifte doen, maar om andere redenen. ,,Deze vrouwen zijn het misbruik niet vergeten maar hebben het verzwegen, en dat is heel iets anders.'' [...]
Maar volgens Chris Veraart is het onderscheid tussen het verzwijgen en vergeten van seksueel misbruik helemaal niet zo duidelijk te maken. [...]

Rosenberg, Esther, 'Mama zei dat opa aan mijn piemeltje zat'; NRC 20 feb. 2004
Bij complexe zedenzaken spelen therapeuten een ,,zorgwekkende'' rol, zeggen experts die het OM adviseren. Vermeende slachtoffers worden gestuurd bij het doen van aangifte. [...]
Sturing vond vaak ook plaats door therapeuten. Over die therapeuten zegt de expertisegroep: ,,Gezien de verwoestende bijdrage die enkele therapeuten leverden aan zaken die door de Expertisegroep zijn beoordeeld, de verstrekkende gevolgen voor de betrokkenen en het ontbreken van enige vorm van correctie, constateert de Expertisegroep dat hier sprake is van een zorgwekkende situatie.''

Schipper, Simone de, Sterke verbeelding; Valse herinnering blijkt uit hersengolven; NRC 2 december 2000
Het verschil tussen echte en valse herinneringen is te zien met elektrische metingen van hersensignalen. Mensen zelf merken het verschil niet, anders was er ook geen sprake van valse herinnering. Tijdens experimenten produceerde het oproepen van echte herinneringen sterkere elektrische activiteit dan het oproepen van valse.

Therapeut kan alles verknoeien ; Harde kritiek in rapport; De Stentor, 28 januari 2004
Tijdens psychotherapie kunnen zowel ware als fictieve herinneringen naar boven komen. Zoals seksueel misbruik. Soms praat de therapeut cliënt een jeugdtrauma aan. 
De rol van therapeuten is bij bepaalde therapieën cruciaal. Zij kunnen bizarre herinneringen opwekken bij personen die er daardoor van overtuigd raken dat ze het slachtoffer zijn van incest.

'Therapeut vaak te sturend in zedenzaken'; NRC 20 februari 2004
Alternatieve therapeuten hebben vaak een schadelijke, sturende rol in complexe zedenzaken. Dit blijkt uit de rapportage van de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (LEBZ) over 2001-2002. De groep noemt de situatie ,,zorgwekkend''.
Bij zulke zaken is vaak sprake van vermeende slachtoffers die zich op latere leeftijd voor het eerst herinneren als kind seksueel misbruikt te zijn. Soms gaat het ook om kinderen die in therapie vertelden dat ze misbruikt werden. Bij een groot deel van de zaken die de LEBZ onderzocht, had degene die aangifte deed therapie of een andere vorm van hulp gehad. Vaak was dit gegeven door therapeuten die niet geregistreerd waren en van wie niet duidelijk was wat voor opleiding ze hadden. [...]

Engelstalig

[Interne links]

Bristow, Jennie, Whatever happened to false memory syndrome? [Source & date unknown]
False memory syndrome, where therapists encourage patients in the mistaken belief that they were abused as children, may have been exposed. But the dangerous assumptions behind the quest for repressed memories have yet to be challenged, says Jennie Bristow

Ellis, Rachel, Psychiatrists Warned over Tapping into Forgotten Memories;  
Britain's Press Association Limited, October 1, 1997 
Psychiatrists were today warned not to try to uncover forgotten memories of childhood sexual abuse through hypnosis, dream interpretation or regression therapy.

Fitzpatric, Michael, THE MEMORIES LINGER ON; LM issue 113, September 1998
Dr Michael Fitzpatrick asks why the professional reaction against this psychotherapeutic irrationality has been so slow and so muted.
The Brandon report is widely regarded as the final nail in the coffin of the recovered memory movement. Published in April this year in the form of an article (...), the committee chaired by professor Sydney Brandon is categorical in its condemnation of the theory and practice of the movement.

Hall, Calia, Recovering Memory is Banned by Psychiatrists; The (London) Daily Telegraph, October 1, 1997 
A ban on using any method to recover memories of child abuse has been imposed on members of the Royal College of Psychiatrists. They face a series of sanctions if they persist in using the controversial techniques to treat their patients.

About
Loftus, Elisabeth:
Memory researcher Elizabeth Loftus wins American Psychological Society award.
The FMS (False Memory Syndrome) Foundation Newsletter of July/August 2001, 10/4, gives the text of a speech by memory researcher Elizabeth Loftus, who helped discredit recovered memories. Loftus received an award from the American Psychological Society.
Below, 

Pendergrast, Mark, A victim of memory recalls [Source & date unknown]
After his children 'remembered' in therapy that he had abused them, Mark Pendergrast helped sound the alert about false memory syndrome in the USA

The Royal College of Psychiatrists, Doubts Cast on Validity of Recovered Memory Therapy; Press Release - 1st April 1998 
A comprehensive review of the literature on recovered memories of childhood sexual abuse has concluded that when 'memories' are recovered after long periods of amnesia, particularly when questionable techniques were used to recover them, there is a high probability that the memories are false.

[Externe link]

	(a) many of Gleaves's arguments were predicated on misunderstandings of the SCM,
	(b) scrutiny of the evidence regarding the psychopathology and assessment of DID raises questions concerning the PTM's conceptual and empirical underpinnings,
	(c) the treatment literature suggests that iatrogenic factors play an important role in the etiology of DID, and
	(d) the evidence linking child abuse to DID is more problematic than implied by Gleaves.