Citaten uit
De onafgebroken Sinterklaasavond
Nico de Fijter, Trouw 27 mei 2008
Femke Halsema (GroenLinks) denkt dat Nederlanders gelukkiger worden
van ’consuminderen’. „Heel goed”, vindt econoom Bob Goudzwaard.
„Consumeren kost tijd en zorgt ervoor dat we minder tijd hebben voor
elkaar.”
|
Eindelijk!, dacht Bob Goudzwaard toen hij het pleidooi van Femke
Halsema tegen de consumptiemaatschappij las.
„We zijn niet alléén
maar consumenten”, betoogde de fractievoorzitter van GroenLinks
afgelopen weekend. „Wij kopen steeds meer omdat anderen dat ook doen.
Het geeft status of compenseert het gebrek daaraan”, constateerde ze.
„Het roer moet om. De vraag is alleen: hoe kun je mensen verleiden
meer ontspannen te leven en minder te consumeren?”
Eindelijk een ander geluid, zegt Goudzwaard, emeritus hoogleraar
economie. [...]
"Halsema zegt nu: Zouden we niet veel gelúkkiger worden als economische
groei nu eens niet het hoogste doel is, als we eens niet met
meer-meer-meer bezig zijn. Ze heeft ons persoonlijk welzijn op het oog.
En daarbij zoekt ze niet naar oplossingen die buiten ons eigen gedrag
liggen, nee, ze zegt: zet zelf eens een stapje terug. Een prachtige,
nieuwe benadering.”
Als voorvechter van ’de economie van het genoeg’ bestreed
Goudzwaard al in de jaren zeventig de consumptiedrift en het verlangen
naar steeds meer. [...]
Tegenwoordig heeft hij het liever over de ’economie van het
genoegen’.
Halsema sluit daar wat hem betreft precies bij aan. |
|
Willem-Alexander: ’Consumánderen!’
Het is niet de eerste keer dat in Nederland wordt opgeroepen
tot consuminderen.
 |
In 1968 werd de campagne XminY gelanceerd. De Wereldraad
van Kerken deed in dat jaar de oproep tot een ’vrijwillige
belasting’: iedereen zou een percentage van zijn inkomen
niet aan consumptiegoederen maar aan ontwikkelingshulp
moeten besteden.
|
|
In 1992 wordt de Vrekkenkrant opgericht door Rob van Eeden
en Hanneke van Veen, auteurs van boeken als ’Meer doen met
minder’. [...]
De makers van de Vrekkenkrant beginnen de stichting
Zuinigheid met Stijl ( < www.zuinigst.nl
>). De stichting zet zich in voor een sobere levensstijl.
In 1997 stopt de Vrekkenkrant en wordt Genoeg
gelanceerd. Dat blad bestaat nog steeds.
|
|
Sinds 1995 wordt in Nederland de jaarlijkse Niet-Winkeldag
(< www.koopniets.nl
> ) gehouden, als ’vrolijk en kritisch protest tegen de
Westerse overconsumptie en de invloed van reclame op ons
dagelijks leven’. Dit jaar is Niet-Winkeldag op 29
november. |
In een tv-interview ter gelegenheid van zijn veertigste
verjaardag, april 2007, zei prins Willem-Alexander:
"Je kan [pardon: je kunt] niet verwachten van mensen
die met hard werken een levensstandaard opgebouwd hebben en
ook levenspeil opgebouwd hebben dat ze gaan consuminderen. ...
Maar als we kunnen consumanderen, dus anders kunnen
consumeren met hetzelfde niveau, ik denk dat de mensen daar
wel toe bereid zijn."
|
Goudzwaard:
„In de consumptiemaatschappij leggen we onszelf grote druk op.
Consumeren kost tijd en zorgt ervoor dat we minder tijd hebben voor
elkaar. De eenzaamheid neemt toe, de solidariteit neemt af. Consumeren
geeft je een voortdurend haastgevoel. Je moet hard werken om te kunnen
blijven consumeren. [...]
Dat
Halsema probeert die onafgebroken Sinterklaasavond, die verstikkende,
vreugdeloze economie open te breken is uitermate bevrijdend.”
Maar volgens Flip de Kam, emeritus hoogleraar economie aan de
Groningse universiteit, zullen de meeste Nederlanders zich helemaal niet
aangesproken voelen door Halsema’s oproep (die ze overigens na de
zomer wil uitwerken in een manifest). Om de eenvoudige reden dat ze zich
niet in haar schets van overconsumptie zullen herkennen.
[...]
De Kam schat dat tussen de 10 en 25 procent van de Nederlanders in
consumptiegedrag een stapje terug zou kunnen doen.
[...]
Lastig is ook, zegt De Kam, dat overconsumptie een relatief begrip
is.
„Wat is overconsumptie? Wat is luxe? Voor de een is verse groente
al heel wat, voor de ander een groot zeiljacht. [...]"
Consumptie en luxe hebben natuurlijk wel nut, zegt ook Goudzwaard.
„Veel consumptie is ook onschuldig. [...]
Maar het is verkeerd dat je, voortgestuwd door sociale en financiële
dwang, maar door blijft werken en consumeren terwijl je steeds minder
oog hebt voor je persoonlijk welzijn en geluk. Economische groei is
prima, maar niet zoals de toenmalige Amerikaanse president Dwight
Eisenhower zei: It is a duty of every American to consume. Zo’n oproep
is alleen maar gericht op het draaiende houden en laten groeien van de
economie.”
Goudzwaard is ervan overtuigd dat de oproep van Halsema veel
navolging kan krijgen.
„De Oeso (Organisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwikkeling, ndf) heeft een onderzoek gedaan naar
materialisten en post-materialisten in Europa. Wat bleek: de groep
post-materialisten is groter dan gedacht. En veel van hen zijn ook nog
eens jong. Die mensen zijn bereid om een stapje terug te zetten in hun
consumptiegedrag.
[...]
[B]eperkingen kunnen de kwaliteit enorm verhogen en tot iets moois
leiden.”
