Citaten uit

Achttien uur per dag met acht man op cel

Sheila Kamerman, NRC Handelsblad 6 januari 2007

In 2006 zaten zo'n 12.500 asielzoekers in de gevangenis, sommigen meer dan een jaar. En dat terwijl in de wet staat dat vreemdelingenbewaring pas als uiterst middel zou moeten worden ingezet. "Mijn delict is dat ik niet terugkan naar mijn land."

[...]

De afgelopen tien maanden zat Manum Enamur in de gevangenis in Tilburg. Op de afdeling vreemdelingenbewaring. Hij is sinds 2004 uitgeprocedeerd asielzoeker en moet terug naar Bangladesh. Volgens Mamun kan dat niet omdat de ambassade van Bangladesh niet de juiste uitreispapieren verstrekt. Volgens de immigratie- en naturalisatiedienst (IND) doet Mamun onvoldoende moeite om die papieren te krijgen.

Hoe het ook zij, drie dagen voor Kerst, om zes uur s avonds, kreeg Enamur via een bewaker een fax: De hulpofficier van justitie te Tilburg besluit de op 15/2/2006 opgelegde maatregel met ingang van 22/12/2006 op te heffen, stond er. Een uur later stond hij op straat, met een tasje met kleding en een treinkaartje naar Rotterdam.

[...]

Hij deelde zijn cel van vijf bij vijf meter, met daarin vier stapelbedden, met zeven mannen uit Ghana, Sudan, Pakistan, China, Nigeria en twee uit Afghanistan. Een uur per dag kon hij recreëren: tafeltennis, biljarten of sjoelen. En een uur per dag werd er gelucht. Vier uur per dag werkte hij - Enamur soldeerde een onderdeel in lampen voor tuinbouwkassen. Daarvoor kreeg hij achttien euro per week.

De overige achttien uur brachten de acht mannen samen door op hun cel. Het was voortdurend ruzie, zegt Enamur. Je zit zo dicht op elkaar, iedereen is gestresst. De cultuurverschillen zijn groot. Enamur had geen kamergenoten die korter dan drie maanden in detentie zaten. Waarvoor, vraag hij zich af. Mijn delict is dat ik niet naar mijn land terug kan.

Een keer per etmaal, om vier uur s middags, bracht de bewaking een pakket voedsel voor de komende 24 uur. Brood, boter, kaas en jam, en voorverpakte avondmaaltijden die de mannen konden opwarmen in een magnetron. Die waren niet te eten, zegt Enamur. Maar écht gek werd ik van de onzekerheid. Je zit in de cel omdat je illegaal bent. Je hebt geen idee hoe lang het gaat duren. Je weet niet wat ze met je gaan doen.

De wet stelt geen maximum aan de detentieduur van uitgeprocedeerde asielzoekers die terugmoeten naar het land van herkomst, zegt Anton van Kalmthout, hoogleraar straf- en migratierecht in Tilburg. Hij deed recent onderzoek naar de vreemdelingendetentie en bundelde 61 interviews in het boek Ook de illegaal heeft een verhaal. Aanvankelijk werd zes maanden detentie als maximum beschouwd, maar de afgelopen jaren is dat steeds verder opgerekt. Van Kalmthout trof een illegale vreemdeling die twee jaar in de gevangenis zat, anderhalf jaar is volgens hem geen uitzondering.

[...]

Asieladvocaat Michel Collet van Collet International merkt dat uitzettingen alleen in de eerste twee maanden voorkomen. Die overigen maanden in detentie hebben dus eigenlijk geen zin.

Illegale vreemdelingen in detentie worden behandeld als criminelen, zegt Van Kalmthout. Dat past in het beleid van afschrikking en ontmoediging: laat ze gewoon zitten en schenk er vooral niet teveel aandacht aan. Vreemdelingenbewaring, zegt Van Kalmthout, is een uiterst middel, als minder ingrijpende alternatieven zijn uitgeput. Zó staat het in de wet. Een alternatief kan bijvoorbeeld een dagelijkse of wekelijkse meldplicht zijn. Als de vreemdeling zich daar aan onttrekt, dán wordt hij vastgezet. Heb je ook die 3.000 cellen niet nodig.