Overige bronnen en citatenBij Opinie 23, "Fundamentalisme" en "Pas op voor ..."De volgorde is chronologisch.
2001-mei-01 – Meulemeesters,
Jan:Armstrong, Karin, ‘Fundamentalisme komt door angst’, WD
De bekende Britse schrijfster Karen
Armstrong van 'Strijd om God' adviseert fundamentalisme serieus te nemen.
Bestrijden of belachelijk maken werkt averechts luidt haar belangrijkste advies.
"Tegenwoordig wordt de term fundamentalisme, vooral gebruikt voor moslims maar het verschijnsel komt in vrijwel alle religies voor. Het is een strijdbare angstreactie tegen de moderne wereld, een strijd voor het behoud van traditionele waarden." […] Volgens de Belgische hoogleraar Lieve Troch zijn vrouwen vaak het eerste slachtoffer van fundamentalisme. "Als de mannelijke suprematie bedreigd wordt door de moderne buitenwereld, probeert; de man die te herstellen in zijn binnenwereld, familie en gezin. Aan de ene kant wordt de moeder een bijna sacrale rol binnen gezin en op voeding toegekend, aan de andere kant wordt zij gezien als een monster, bron van alle mogelijke (seksuele) kwaad." Een leider van één van de 3000
nieuwe religieuze bewegingen in Japan zei: "Mannen zijn superieur en
vrouwen zijn de oorzaak van alle ellende in de wereld.” 2001-sep-20 Aanval op Amerika past in islamitisch eindtijd-denken, Trouw”De
aanval op New York en Washington past ten diepste in het eindtijd-denken van
moslims: met Amerika als de grote Antichrist. Dat zegt prof. dr. J. Jongeneel,
hoogleraar missiologie aan de Universiteit Utrecht. 'Groepen moslims die vervuld zijn van het eindtijd-denken geloven dat de islam de finale wereldgodsdienst is en alle mensen in de eindtijd de islam zullen aanhangen. Zo heeft Allah het voorbestemd.' Deze
apocalyptische visie loopt bijna parallel aan het beeld dat christenen van de
eindtijd hebben. In de Koran vertellen profetieën over 'het dier uit de aarde',
dat te vergelijken is met de Antichrist in de bijbel.” 2001-sep-29
Albrecht, Yoeri & Ede Botje, Harm, Waarom veel moslims Amerika haten
|
 |
Boer, Thijs de, Wil de echte Mohammed opstaan?
Van vredestichter tot veroveraar |
|
Jansen, Hans, Slechter dan een
kruisvaarder kan een mens niet worden; Islamitisch fundamentalisme in het kort |
“Voortdurend
wijst Moussaoui [de broer van Zacarias, de zogeheten ‘twintigste terrorist’]
op de vreedzame leer van de sunnitische islam en op de noodzaak teksten in hun
historische context te zien. ‘Ik ging op onderzoek uit, liep alle moskeeën in
de omgeving af, omdat ik wilde weten wat hem bezielde. Pas na twee jaar, in
1994, kreeg ik zogenaamd van de koran afgeleide teksten onder ogen, die
overeenkomsten vertoonden met de radicale opvattingen van mijn broer.
Alarmerende teksten, oproepend tot haat, geweld en uitsluiting, volkomen in
strijd met wat
de sunnitische islam voorstaat. Ik zag het gevaar, omdat ik zag wat het
met mijn broer deed, met wie niet meer te communiceren viel. Op dat moment heb
ik besloten me in te zetten om jongeren voor die valstrik te behoeden. Een
valstrik, die gezet wordt door lieden die uitsluitend gedreven worden door
machtshonger en geldzucht.’”
“[…]
de kiem van het kwaad schuilt in sociale uitsluiting. Het is een feit, dat onze
jongeren daar, om welke reden dan ook, in meer of mindere mate mee te kampen
hebben. Ik heb er zelf mee te maken gehad, gezien mijn huidskleur, maar
toevallig en gelukkig heb ik de juiste mensen ontmoet, waardoor ik niet
ontspoord ben. Maar
ik besef hoe gemakkelijk het is om geïsoleerde, ontwortelde, onwetende,
in sociaalopzicht vogelvrije jongeren voor je karretje te spannen. Door hun
kwetsbaarheid zijn ze ontvankelijk voor haattheorieën.”
“We
waren ontworteld in spirituele zin, afgesneden van onze cultuur en geschiedenis.
Dat is gevaarlijk. Het creëert een geestelijk en religieus isolement. In
precies dat vacuüm is mijn broer de weg kwijt geraakt.”
“Het
spelletje heet:
zoek de verschillen tussen de twee volgende situaties:
|
1)
Amerika wordt aangevallen door Al-Qaeda terroristen die gesteund worden door
en opereren vanuit Afghanistan. |
|
2)
India wordt aangevallen door
Al-Qaeda terroristen die gesteund worden door en opereren vanuit Pakistan. |
Op het eerste gezicht zijn er geen
verschillen. Maar kijk eens naar de consequenties. Het eerste scenario leidde
tot een wereldwijde alliantie tegen globaal terrorisme en massale militaire
acties tegen Taliban en Al-Qaeda in Afghanistan.
Het tweede scenario leidde tot een
al elf jaar durend conflict dat niemand buiten India en Pakistan iets
interesseert en waarvan de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Colin
Powell, gisteren nog zei dat het alleen kan worden opgelost door middel van een
'dialoog'.
Pakistan
is onder president Moesharraf een militaire dictatuur, zij het een milde. De
samenleving is verpest door religieuze ge- en verboden. Na Afghanistan en Saoedi-Arabië
is Pakistan het meest strenge moslimland ter wereld. Het was de
Pakistaanse geheime dienst, ISI, die in 1994 de Taliban opzette in een poging zo
een bevriend regime in Afghanistan te installeren. Daarbij steunt Pakistan ook
nog eens de Kashmirse 'vrijheidstrijders', moslimfanaten die in direct contact
staan met Osama Bin Laden en in alle openheid Pakistan gebruiken als basis voor
hun activiteiten in het Indiase gedeelte van Kashmir.”
“Shruki [wegens zijn opvattingen ter dood gebracht in Egypte in 1992] meende dat de honderden gedetailleerde gedragsvoorschriften die de islam volgens de ayatollahs en andere moslimgeleerden geeft, en die niet in de koran zelf staan, puur mensenwerk zijn. Wat wisten deze moslimgeleerden uit later eeuwen meer dan Mohammed zelf, zo vroeg hij zich af.
De koran zelf zegt tientallen malen dat de koran een duidelijke openbaring is. Waarom moeten er dan zoveel verschillende uitleggers aan te pas komen om te laten weten wat de koran voorschrijft, en hoe is het mogelijk dat die uitleggers met zulke verschillende interpretaties komen aanzetten? Is de koran dan soms toch niet duidelijk genoeg?
Het is duidelijk dat voor iemand die zulke vragen stelt, geen plaats is
in de islamitische wereld. Alleen de doodstraf kan hier de mens en de
maatschappij nog beschermen tegen twijfel, debat en onrust. Natuurlijk, het is
de regering die ophangt en die de beul touw verstrekt om de executie tot een
goed einde te brengen. Maar het zijn de 'moslimgeleerden', oftewel de Ulema, die
de regering daartoe aanzetten. De regeringen willen het machtige gilde van de
Ulema te vriend houden, en hen niet als bondgenoot verliezen in de strijd tegen
de fundamentalisten, en geven hun daarom maar hun zin.”
[ IISS = International Institute
for Strategic Studies
“Volgens
Chipman [IISS] zullen meer conservatieve ideeën de overhand krijgen in het
debat over immigratie en burgerrechten.”
Koran,
Soera 2, 190, 191, vertaling Kramers:
“En
bestrijdt op de weg Allah’s hen, die u bestrijden, maar overschrijdt niet de
maat; Allah bemint niet hen die de maat overschrijden. En doodt hen waar gij hen
aantreft en verdrijft hen vanwaar zij u hebben verdreven; maar de verzoeking is
erger dan de doodslag.”
Etty:
“Zolang
mijn islamitische medeburgers zo’n tekst niet al te letterlijk nemen, is er
weinig aan de hand. Maar o wee als de heilige teksten worden opgevat als
politieke richtlijnen, niet voor stammen in de woestijn, maar voor burgers in
een moderne samenleving.”
“De
islam is zeker niet onverdraagzamer dan het christendom (in de Middeleeuwen
tolereerden de Arabieren alle christelijke sekten, terwijl de kruisvaarders
zeiden: doodt hen, de muzelmannen, waar gij hen aantreft). Hooguit kun je zeggen
dat de islam door fanaten wordt misbruikt als inspiratiebron voor terroristen en
dat de angst voor de islam wordt misbruikt door arrogante chauvinisten die
geloven in de westerse superioriteit.”
In
veel islamitische landen is het wetenschappelijk denken nu minder vrij dan in de
Middeleeuwen. Velen aanvaarden onder invloed van fundamentalisten wel de
zegeningen van de technologie, maar de open geest die wetenschappelijke
vooruitgang mogelijk maakt.
“Zonder
zelfonderzoek en –kritiek zal de islamitische wereld altijd achterlijk
blijven, zegt Antoine Maqdessi, de zojuist bekroonde christelijke intellectueel
uit Syrië. Arabische dictators belemmeren het debat.”
“Moslims nemen alles letterlijk, meent Maqdessi. Ze hebben nooit leren kritiseren en abstraheren omdat de regimes waaronder ze leven dat met alle mogelijke middelen ontmoedigen, afleren en bestraffen.”
"To be honest, we are a small minority in
different parts of the world, but the current crisis seems to be
pushing people into a greater understanding and appreciation of
progressive Islamic theology." [...]
"If you look at the language of your president, his notion of
absolute evil and complete abhorrence, as well as Osama's language
of complete abhorrence, neither recognizes the possibility of any
grace on the other side. Both espouse very hardened kinds of
fundamentalisms.
I don't think that Bush is the problem, but neither is Osama
solely the problem. It's these fundamentalisms and what gives rise
to them that are the crucial issue."
De
politieke islam heeft Europa niets te leren. De problemen met het Europese
moslimproletariaat vormen een gruwelijke erfenis waaraan de multiculturalisten
medeschuldig zijn, vindt Afshin Ellian.
De
islam heeft een fascinerende maar tevens problematische geboorteakte, waarin
de oorspronkelijke idealen van gelijkheid en vrijheid al snel verstikt raakten
in geweld en oorlog. Die ontstaansgeschiedenis is van essentieel belang om de
problemen van nu en de worsteling met de multiculturele samenleving te
begrijpen.
Toen
de profeet Mohammed in Mekka te maken kreeg met terreur en onderdrukking,
pleegde hij geen gewapend verzet, maar vluchtte hij. Hij zocht niet de strijd,
maar een manier om door te gaan met het openbare debat. Uiteindelijk kwam hij
terecht in Medina - het woord betekent 'stad, polis, publieke ruimte' - en
Medina werd de Romeinse nabootsing van het civilisatiebegrip op het Arabisch
schiereiland. Maar Mohammeds republiek was een wankel geheel. Na zijn dood kwam
het al gauw tot oorlogen en burgeroorlogen. De eerste opvolgers van Mohammed, de
vier heilige kaliefen, beslechtten de interne twisten op het schiereiland met
het zwaard. Van begin af aan is de islam als een civilisatiebeweging nauw
verbonden met de politiek.
In tegenstelling tot de eerste drie eeuwen van het christendom, toen mensen zonder dwang overstapten op het nieuwe geloof, is de islam met geweld verspreid. Perzen, Egyptenaren en andere volkeren werden vanaf 634, met het aantreden van de tweede heilige kalief, Omar, met geweld veroverd en geïslamiseerd.
Dat de
islam de overheersende religie is geworden in zoveel landen, is daardoor eerder
toeval, veroorzaakt door politiek geweld, dan een bewuste geloofskeuze. De
geschiedenis van de islam is met de jihad, de heilige oorlog,
na de dood van Mohammed een ononderbroken proces van geweld en oorlog. Wat wel
de politieke
islam wordt genoemd, de benadering van de islam niet als een individuele
geloofsovertuiging maar als een religieus waardenstelsel dat politiek moet
worden vertaald, is daarom inherent aan de islam op zich.
[…]
Leest men de koran op een mystiek-poëtische wijze, dan zal men een bron van schoonheid en inspiratie aantreffen. Leest men de koran als grondwet, dan zal men een bron van fundamentele ongelijkheid, angst, aanzet tot moord en de jihad aantreffen.
'Ik
ben geboren in een harem'. Met die zin begon het eerste boek van Faterna
Mernissi. In het Westen roept dat een glimlach op, maar Mernissi zelf kan die
glimlach niet erg waarderen. Het Westerse beeld van een harem verschilt van de
Oosterse realiteit. Een harem is niet een prachtige plek waar mooie vrouwen
seksueel beschikbaar zijn, maar vooral een soort gevangenis waarin vrouwen
worden onderdrukt en mannen worden geconfronteerd met rebelse minnaressen die
erop uit zijn hun seksuele pleziertjes te vergallen. In islamitische harems
overheerst vooral angst bij de vrouwen en twijfel bij de mannen. Niks
luilekkerland.
In haar
vierde boek, Le Harem et "Occident, onderzoekt.de Marokkaanse
sociologe Faterna Mernissi de westerse glimlach bij het woord 'harem'. Ze
schrijft over onderdrukking van vrouwen, lustobjecten, schaamte, seksuele
verlangens en culturele en religieuze concepten. Mernissi concludeert dat de
Westerse vrouw helemaal niet zo veel beter af is als haar gesluierde zuster uit
het Oosten. […]
“De
dwang van de Westerse harem is nauwelijks zichtbaar, omdat die wordt voorgesteld
als een esthetische keuze. Het is net als met de voeten van de Chinese vrouwen:
de mannen in China hadden bepaald dat de mooiste vrouwen kleine voetjes hadden,
kindervoetjes. Dus braken de meisjes hun voeten om de maat te kunnen houden die
als ideaal werd beschouwd; de perfecte vrouw was de vrouw die in haar streven
naar schoonheid zichzelf had verminkt en zodoende had bewezen dat het verleiden
van de man haar grootste ambitie was.
Op dezelfde wijze houdt de perfecte
Westerse vrouw haar heupen in toom opdat die de ideale maat blijven houden. Wij,
moslima's, vasten een maand per jaar. De Westerse vrouwen vasten twaalfmaanden
per jaar. Wat een verschrikking, dacht ik bij mezelf, terwijl ik om me heen keek
naar al die Amerikaanse vrouwen die eruit zagen als nauwelijks geslachtsrijpe
meisjes.”
De Arabische landen hebben het allerlaagste niveau van vrijheid ter wereld.
Dat belemmert die landen in hun ontwikkeling. Dat staat in een gisteren
verschenen rapport van het ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP). Het
ontbreken van enige vorm van vrouwenemancipatie en mankementen in de
onderwijssector die tot analfabetisme leiden, zijn de andere twee grote oorzaken
van een achterblijvende ontwikkeling.
“De
permanente verdachtmaking van de islam heeft mijn inziens alles te maken met de
behoefte van president Bush om de islam neer te zetten als de nieuwe vijand van
het democratische westen. Vanwege de oliebelangen van de Verenigde Staten worden
aan de ene kant dictatoriale regeringen van Arabische landen gesteund, terwijl
tegelijkertijd moslimbewegingen die tegen de dictatuur in opstand komen, worden
afgeschilderd als terroristen. […] elke strijd van moslimgemeenschappen
terroristisch noemen heeft een politieke reden.”
“De
islam is in de kern een mooi geloof, net als het christendom. Het wordt tijd dat
de positieve kanten van dat geloof worden gesignaleerd en aangemoedigd.”
Oriana
Fallici, De woede en de trots, Bakker.
In haar
fundamentele oordeel over de islam als een godsdienst en levenshouding die de
vooruitgang niet alleen schuwt, maar actief belemmert, staat zij niet alleen. De
Indiase schrijver V.S. Naipaul tekende in 1981 op, na een bezoek aan vier
islamitische landen […]: ‘het geloof ontleent zijn kracht aan het verleden,
waardoor ontwikkeling wordt geblokkeerd. Dit gebrek aan ontwikkeling blokkeert
gelijk opgaan met het westen. De woede en anarchie die hiervan het resultaat
zijn, sluiten de mensen op in het geloof en zo blijft de cirkel rond.’
[…]
Als je haar redeneringen volgt, moet het Westen de oorlog verklaren aan de
islam, een soort christelijke jihad, te beginnen in de eigen achtertuin. Hiermee
lijkt de schrijfster gevangen in haar eigen redenering tegen het achterlijk
opleggen van normen en waarden aan een ander.
Commerciële
Arabische satellietkanalen gaan in hun jacht naar de kijker steeds verder.
Vrouwen maken daarvan gebruik om de greep van conservatieve moslims op de
publieke opinie te doorbreken.
“Dit
vunzige programma heeft de Egyptische jeugd verslaafd gemaakt aan
perversiteit”, meende de krant Al-Nabaa, terwijl concurrent Al-Ahrar
het had over: “een schandaal dat vredige families diep ontwrichtte”.
[…]
Het tumult geeft aan […] hoe dat mannelijke conservatieve establishment hier
bijzonder zenuwachtig en defensief van wordt.
Staan islam en geloofsvrijheid per definitie op gespannen voet? ,,Nee hoor'', zegt jurist Mohamed Eltayeb, ,,het hangt er maar van af hoe je Koran en traditie interpreteert''. [...] ,,Ook moslims zijn uiteindelijk nuchtere mensen.'' [...] ,,Op den duur breekt ook daar de dageraad van een nieuwe, postmoderne tijd aan''.
Ayaan
Horsi Ali, kandidaat-Tweede-Kamerlid voor de VVD, heeft eerdere uitspraken dat
de islam een achterlijke cultuur is, teruggenomen. “Ik heb er spijt van dat ik
gezegd heb dat de islam achterlijk is”, zei ze gisteren tijdens een
conferentie van de VVD en de PvdA over de islam.
Ian Buruma:
De beweging van de revolutionaire islam gaat [...] terug op ideeën uit
het begin van de twintigste eeuw. Het was indertijd een antwoord op de radicale
secularisering à la Atatürk in Turkije. De Turkse hervormer verbood vrouwen
sluiers te dragen, de islam werd met bruut geweld uit het openbare leven
gebannen. Dat is in Egypte onder Nasser ook gebeurd, en in Iran onder de
sjahs.
"Die drastische verwestersing lokte een reactie uit. Toen is die radicale
fusie ontstaan tussen oude religieuze ideeën en een aan het
nationaal-socialisme en communisme ontleende ideologie. Het islamisme is dus een
moderne beweging, geen middeleeuwse."
Volgens Buruma, die lang in Japan gewoond heeft, bestaan er grote overeenkomsten
tussen de situatie in Duitsland en Japan aan de vooravond van de Tweede
Wereldoorlog en de omstandigheden in het Midden-Oosten nu.
Om die
[westerse] invloed tegen te gaan, belastten de geestelijken de scholieren met
koranlessen, maar ze konden de nieuwsgierige mens niet in toom houden. Er
verrezen miljoenen tv-schotels op de daken. De schotels werden verboden, maar
niemand luisterde. De zeden-agenten schoten ze kapot. Mensen ruimden de schotels
overdag op, maar plaatsten ze ’s nachts weer.
[…] De
islamieten beschouwen Europa als een oorlogsgebied. Daar waar de ongelovigen
wonen, Dar el-harb. […] De westerse wetenschap en technologie worden
gezien als ketters. […]
De fundamentalistische islam zegt […] ‘Er is geen ander gezag dan het gezag van God.’ Daarom zijn zij
|
tegen de Europese democratie. |
|
Tegen het rationalisme. |
|
Tegen het zelfstandig denken. |
|
Tegen het individualisme. |
|
Tegen emancipatie van vrouwen, homoseksuelen en andere groepen. |
Zij zijn voor de opheffing van de scheiding tussen kerk en staat.
Fundamentalisme wordt in één adem genoemd met agressie en aanslagen. Maar het is vooral teksten letterlijk nemen en de waar heid die dat oplevert niet in discussie willen brengen. Bijbelgeleerde Patrick Chatelion Counet legt uit dat inter preteren moet, omdat er in feite zo'n groot verschil is tussen de 'openbaring' en het 'heilige boek'. Maar de fundamentalist wil het niet horen, want 'het' staat geschreven. Fundamentalisten zijn er niet alleen onder de gelovigen.
Herhaaldelijk duikt de naam op: Takfir wal Hidjrah. Deze
moslimterreursekte heeft diverse aanslagen op haar naam staan. Reden waarom
Trouw er regelmatig over berichtte.
Wat bezielt deze extremistische fundi's
precies?
Kan democratie in de Arabische wereld? Het Westen zou nu niets liever willen. Maar het Westen was er verantwoordelijk voor dat Arabische dictators in het verleden aan de macht kwamen en bleven.
De oorlog zullen de Amerikanen nog wel winnen, maar de bezetting wordt een
bloedige puinhoop. Een puinhoop die het Midden-Oosten op zijn grondvesten kan
doen schudden.
Dit zegt dr. Diaa Rashwan, de belangrijkste onderzoeker aan het Al-Ahram Centrum
voor Strategische Studies in Kairo. Hij is politicoloog, gespecialiseerd in
politieke islam en fundamentalistische bewegingen zoals Al-Qaeda. [...]
De aanslagen van 11 september waren een godsgeschenk voor de neo-conservatieve
haviken in Amerika, meent Rashwan, omdat ze nu de kans kregen een agenda door te
drukken die ze al veel langer voor ogen hadden. ,,De bezetting van Irak biedt de
Arabische fundamentalisten dadelijk eenzelfde soort kans.''
[...] Lest it be forgotten, the rich discursive repertoire of Islam furnishes us
with enough distinctions and standards to judge these fanatics and extremists.
Those who practice the despicable neo-Khwarajite culture of takfir have already
exiled themselves from the mainstream of Muslim society and should be regarded
as extremists on Islamic terms. Likewise there are those who truly deserve the
label of 'progressive' Muslims, as they live up to the standards of openness,
tolerance and universal humanism as found in Islam.
But the danger we face today is that there is the 'good' version of Islam
being promoted by Washington and the powers that be in the West. [...]
Islam can and must be a vehicle for social transformation, democratisation and justice on both the local and global
levels.
But most of all it has to be an effort initiated and sustained by conscientious
Muslims themselves, and not Western technocrats and Cold Warriors who can only
see Muslim states and peoples as pawns on a global battlefront.
Twee nieuwe studies over de moslimwereld versterken elkaar. Waar
Roger Scuton de islam als een politiek-filosofisch probleem benadert, beschouwt
Bernard Lewis deze godsdienst vanuit historisch perspectief.
[...] Politiek en religie of 'staat' en 'kerk' worden niet onderscheiden in de
islam. 'Politieke islam' is in feite dubbel-op. In de islam is alles politiek,
en dus is niets politiek, als in een totalitaire staat. [...]
Vaak begint op dit punt de verwarring over de islam. De islam is geen geïnstitutionaliseerde
religie, zoals het christendom, maar een allesomvattend sociaal-politiek
systeem. Het christen dom plaatst zich als kerk tegenover de staat, terwijl de
islam met de staat wil samenvallen. Een boel begripsverwarring valt dus te
voorkomen wanneer de islam niet als een religie wordt beschouwd, maar als een
politieke orde.