Citaten uit

De kunst van het luisteren

Jacqueline Kuijpers, NRC 27-5-00

M.F. Delfos, 'Luister je wel naar mij?'
Gespreksvoering met kinderen tussen de vier en twaalf jaar
Uitgeverij SWP, ISBN 906665340X, F 39,50

Verrast. Dat is dr. Martine Deldos, psycholoog en therapeut, keer op keer wanneer ze hoort hoe adequaat kinderen hun gedachten verwoorden. Zoals een jongetje dat bij vraag ‘wat is nu?’ antwoordt: 'dat is al voorbij’. "Volwassenen vinden het grappig hoe kinderen dingen zeggen, omdat ze het verkeerd zeggen, maar het is buitengewoon slim. Ik pleit voor meer respect voor de wijsheid van het kind,

Delfos schreef het onlangs verschenen boek ’Luister je wel naar mij? Gespreksvoering met kinderen tussen de vier en twaalf jaar’. Het wetenschappelijk gefundeerde en door talloze voorbeelden erg leesbare boek voorziet in een behoefte aan meer houvast in het voeren van gesprekken met jonge kinderen, een nog nauwelijks beschreven terrein. [...]

Delfos wijst [...] op twee belangrijke hindernissen. De eerste is de taal. 

"Volwassenen denken vaak als een kind alle woorden kan uitspreken, het ook alles kan zeggen. Dat is niet zo. Kinderen stellen vaak repeteervragen omdat ze niet weten hoe ze hun vraag moeten formuleren en volwassenen denken vaak dat een kind niet luistert."

De tweede hindernis is het gebrek aan respect van volwassenen voor kinderen. Nog maar negentien jaar was Delfos toen ze in haar college een geval hoorde dat haar leven lang bijbleef.

"Een jongetje was dol op zout. Hij likte het zout van de cracker en snoepte stiekem uit de zoutpot. Maar te veel zout is slecht dus werd het jongetje toen hij drieënhalf was in het ziekenhuis op dieet gezet met een normaal zoutgehalte. Binnen zeven dagen was hij dood. Bij de autopsie bleek het kind een ziekte had die een tekort aan zout veroorzaakte en dat hij zich in leven had gehouden door veel zout te eten. "

Dit bracht Delfos tot het besef dat volwassenen meer respect moeten hebben voor de deskundigheid van het kind. [...] 

Ook gebrek aan interesse schaart Delfos onder gebrek aan respect. 

"Kinderen groeien op met de woorden ‘wacht even’. Onderzoek van Kiili uit 1999 laat zien dat kinderen het gevoel hebben dat volwassenen geen belangstelling voor ze hebben, alleen als het gaat om de onderwerpen ziekte, pesten en school." 

Dus wat doe je als kind als je aandacht wilt? Je zegt: ik heb buikpijn. Dan heb je ze te pakken:, zegt Martine Delfos lachend, terwijl ze met haar hand een denkbeeldige papa aan zijn stropdas trekt. [...]

"Kinderen gebruiken meer mogelijkheden om zich uit te drukken dan volwassenen. Het is het gebrek aan volwassenen dat zij taal nodig hebben om te kunnen communiceren. Als een kind troost nodig heeft gaat het tegen je aan staan. Een volwassene hoeft dat niet te proberen." [...]

In haar boek put Delfos uit recente internationale onderzoeken naar de belevingswereld van kinderen. 

"We zien nu dat kinderen veel beter communiceren dan we altijd dachten, maar nu denkt iedereen dat zijn kind hoogbegaafd is. Onzin, het zijn hele gewone kinderen, die hele diepzinnige dingen kunnen zeggen." 

Kinderen kunnen volgens Delfos veel vertellen over hun belevingswereld, mits volwassenen de hindernissen overwinnen en kinderen de ruimte en eventueel een helpende hand bieden. Je moet als volwassene op gelijke hoogte gaan zitten, letterlijk en figuurlijk, dan creëer je gelijkwaardigheid en dat is de basis voor een goed gesprek. [...]

Belangrijke vragen die kinderen stellen zijn volgens Delfos ter herkennen aan de stilte die aan zo’n vraag vooraf gaat. 

"Ik heb dat uit eigen ervaring, ik kan het niet met onderzoek staven, maar het is wel logisch: het kind denkt na over de vraag. Als je zo’n stilte opmerkt, en dat dan ook in de drukte van de klas, kijk dan of je dat kind kunt helpen de goede vraag te stellen. Dat is de helpende hand die volwassenen kunnen bieden."