Citaten uit

Hervorming markten nodig tegen honger

Hans van der Lugt, NRC Handelsblad 15 april 2008 

Welke rol speelt techniek in de bestrijding van honger? De hervorming van markten en wereldhandel zijn belangrijker, stelt een vandaag gepresenteerde studie van zestig landen. 

De wereld moet afscheid nemen van het technocratische marktdenken om de komende decennia de wereldbevolking te voeden. Deze conclusie trekken ruim zestig landen in een rapport dat vanmiddag wordt gepubliceerd. Van de aanwezige landen hebben alleen de Verenigde Staten het niet onderschreven. 

Vorige week had in Johannesburg de laatste evaluatie plaats van het rapport waar 400 wetenschappers drie jaar lang mee bezig zijn geweest. Deze International Assessment of Agricultural Science and Technology for Development (IAASTD) kwam tot stand op initiatief van de Wereldbank en de Wereldvoedselorganisatie (FAO).

Nog altijd zijn 850 miljoen mensen ondervoed. Tegelijkertijd is zwaarlijvigheid een groeiend probleem in de rijke wereld en wordt een groeiende hoeveelheid maïs, suiker en palmolie in auto's verstookt.

'Johannesburg' biedt "nieuwe inzichten" en een "richtingswijziging ten opzichte van het dominante technocratische denken" dat ons in de huidige situatie heeft gebracht, zegt Niels Röling, emeritus hoogleraar communicatie en innovatiestudies aan de Universiteit van Wageningen en een van de auteurs en eindredacteuren van het rapport. Röling was bij de laatste sessie in Johannesburg en is enthousiast over het resultaat.

Het zijn juist niet de modernste technieken, niet genetisch gemodificeerde supergewassen die de komende decennia zullen gaan zorgen voor voldoende voedsel voor een groeiende wereldbevolking, concluderen de wetenschappers. Met simpele technieken is het heel makkelijk om de opbrengst per hectare van veel boeren in ontwikkelingslanden te verhogen, zegt Röling. De vraag is waarom het niet gebeurt. Het rapport wijst op twee andere factoren die een essentiële rol spelen:

Deze conclusie heeft tot controverse geleid. Een wetenschapper van Syngenta, een bedrijf dat gengewassen produceert, is met veel kabaal uit het project gestapt.

"Sociale wetenschap heeft de plaats ingenomen van wetenschappelijke analyse", schreef Deborah Keith begin deze maand in New Scientist. "Het conceptrapport maakt claims die niet worden ondersteund door bewijs."  Geïnteresseerden kunnen beter naar andere rapporten omzien die wel "de cruciale rol van technologie benadrukken om een revolutie in productiviteit te bereiken".

Dit was ook de kritiek van de Verenigde Staten vorige week in Johannesburg, zegt Röling.

"Die zeggen dat het geen evenwichtig rapport is, en dan doelen ze met name op het gebruik van biotechnologie en pesticiden."

De VS hebben daarom als enige aanwezige land het rapport niet ondertekend.

Nederland heeft het rapport ook niet ondertekend omdat het kabinet-Balkenende het in 2003 niet van belang vond om aan het proces mee te doen. China, Brazilië en India onderschrijven de bevindingen wel volledig.

"De visie van Keith is onzinnig en achterhaald door de feiten", stelt Röling." Je kunt bijvoorbeeld geen irrigatie toepassen zonder te weten hoe de machtstructuur in een land in elkaar zit."

Ofwel, sociale wetenschappen spelen ook een belangrijke rol.

[...]

"Kleine boeren in ontwikkelingslanden zitten op een enorme hoeveelheid land, maar zijn heel weinig productief" , zegt Röling. "Wat is er nodig om die productie te verhogen?"

Het antwoord ligt in de vormgeving van markten en in de institutionele infrastructuur.

Röling geeft het voorbeeld van cacaoboeren in Ghana.

[... ... ...]

"Het staat onomstotelijk vast dat onkundig gebruik van pesticiden de oorzaak is van hogere mortaliteit in arme landen", zegt Röling.