89 - Ons klaagt ons niet aan

'Ons klaagt ons niet aan'

De echte schuldigen van de Schiphol-brand gaan vrijuit

Tegenwicht weblog # 89, 14 juli 2007

Een bolwerk

Het gesloten bolwerk dat "Justitie" heet en dat dus "Rechtvaardigheid" zou moeten heten heeft het weer 'mooi' voor elkaar. De ware schuldigen van de brand op Schiphol, waarbij elf mensen omkwamen, gaan vrijuit. Er is een zondebok gevonden: de Libiër met zijn peukje wordt wel vervolgd, en fors.

	Overheid niet vervolgd om Schipholbrand; NRC Handelsblad 5 juli 2007
	Drie jaar cel voor dader Schiphol-brand; Trouw, 16 juni 2007

Hier ging iets mis

Meerdere officiële en gedegen onderzoeken hebben aangetoond dat er erg veel mis was daar. Zo veel, dat er maar liefst twee ministers door moesten aftreden.

Als de klant koning is... Marktdenken bij overheid heeft fatale gevolgen; Aukje van Roessel, De Groene Amsterdammer 29 september 2006
Het rapport over de Schipholbrand is veel verontrustender dan het aftreden van twee ministers doet vermoeden. De wankwaliteit van de cellen was een indirect gevolg van het adagium van de jaren negentig: de overheid als onderneming die geen verlies mag maken.

Als er twee ministers aftreden, dan is er echt iets mis. Maar ministers bouwen geen gevangenissen en zijn geen directielid, laat staan bewaker, en zij zitten er ook niet gevangen met een peukje in de hand. Ministers zijn politiek verantwoordelijk voor fouten die hun ambtenaren hebben gemaakt.

Als ministers aftreden, twee zelfs, zijn er dus forse fouten gemaakt: door de ambtenaren - en in dit geval door merendeels wat men noemt hogere ambtenaren. Wellicht hebben er enkele van hen een andere functie gekregen, maar vervolgd wordt er dus niet.

De uitvoerende macht weet de rechterlijke macht te omzeilen

Er komt geen rechter aan te pas, want de rechter kan in ons rechtsstelsel alleen oordelen over wat de Officier van Justitie, ofwel het Openbaar Ministerie, haar voorlegt als zaak. Dit is dus hier niet het geval.

	Wie bepaalt dat? Het Openbaar Ministerie, hier na "het OM" te noemen.
	Onder wie valt dit? Onder het ministerie van Justitie.
	Om welke ambtenaren gaat het hier, onder wie vallen die? Onder het ministerie van Justitie.
	Wie bepaalt hier dus dat wie niet vervolgt hoeft te worden? Hoge ambtenaren van Justitie over hoge ambtenaren van Justitie.

Wat is hier dan aan de hand?

'Ons vervolgt ons niet' - logisch, toch? Met slim juridisch redeneren kun je dit snel genoeg 'verantwoorden' - ofwel recht praten wat krom is.

Hier stinkt iets

Wat kan de juridische redenering geweest zijn? Die moeten we zelf maar reconstrueren, want erg veel uitleg gaf het OM, zo uitvoerig in sommige zaken, hier op haar eigen gebied toch niet.

Juridisch spitsvondig ...

	Politiek verantwoordelijk, want schuldig, is juridisch gesproken nog niet hetzelfde als schuldig in juridische ofwel strafrechtelijke zin.
	Als ambtenaar een fout maken, dus schuldig zijn in bestuurlijke zin, is dit nog niet hetzelfde als het in persoon schuldig zijn in juridische of strafrechtelijke zin.

Binnen ons rechtstelsel, onze grondwet en onze wetboeken, is dit vermoedelijk juridisch gezien juist geredeneerd. Alleen dan wel jammer dat men dit nooit ziet toegepast op iemand die een kleine verkeerstechnische fout heeft gemaakt, nog geen boete waardig, maar die daardoor wel 'dood door schuld' als aanklacht voor zijn neus krijgt. Justitie weet de chauffeur te vinden! Maar niet haar eigen hoge ambtenaren.

... maar moreel onjuist

Let wel, er staat: hoge ambtenaren. Er is namelijk wel heel lang overwogen om de bewakers die dienst hadden, de lagere ambtenaren, wel te vervolgen vanwege de fatale fout die zij hebben begaan door de brandende cel niet te sluiten maar open te laten, waardoor het vuur vrij spel kreeg in de gammele en foute constructie van het te haastig neergezette en dus lekker goedkope gebouw.

Moeilijke situaties

Nu kan er geredeneerd zijn dat deze mensen in paniek en in luttele seconden moesten besluiten wat te doen en dat een dergelijke fout dan snel gemaakt is. In dat geval is de situatie als het ware de schuldige en is de fout een puur menselijke.

Brandweerlieden weten hier alles van.

Zij zijn hiertoe echter gedegen opgeleid, de justitieambtenaren kennelijk niet en daar wringt hem nu juist de schoen: de hogere ambtenaren hebben dit kennelijk 'niet de moeite waard' geacht, niet de moeite waard voor deze verschrikkelijke criminelen die het waagden hier asiel te zoeken.

Een voormalig pleegzoon van mij is vrijwillig brandweerman. Hij heeft al zijn diploma's op de muren naast de trappen van zijn huis netjes ingelijst opgehangen. Hij kwam ruimte tekort en ik grapte dat hij er dan maar een verdieping bovenop moest bouwen om zijn diploma's op te kunnen hangen. Of anders maar een kelder om in te duiken bij wateroverlast ...

Het zijn er heel wat: 'Duiken', 'Kind te water', 'Auto te water', 'Schip gezonken', 'Chemische stoffen', 'Vrachtauto in brand met onbekende stoffen', 'EHBO', 'Huisdieren', 'Brand in treinen', 'Brand in scholen', ...
'Kat in boom durft niet terug' (:-)

Dit laatste is een grapje, maar het volgende zeker niet, want is er ook zoiets als 'Brand in gevangenis'? Vast wel! ik moet hem dit eens vragen.

Er was terdege iets mis - en waar dan wel?

Brandweerlieden zijn zeer gedegen opgeleid en getraind: de vrijwillige, en dus al zeker de beroepskrachten. Ambulancemedewerkers al evenzo. Artsen en verplegers ook. Bewakers klaarblijkelijk niet. En daar zit 'm de crux. E waren niet op brand getraind en niemand kende de instructies. Het niet volgen van een daarvan is fataal afgelopen.

Ook in de bouw van het complex was van alles mis: te snel, te goedkoop, brandtechnisch te onveilig, zoals de burgerlijke autoriteiten, de gemeente Haarlemmermeer, herhaaldelijk hadden aangegeven. Maar de justitiële autoriteiten hadden hier geen boodschap aan.

Zij werden opgejaagd door de politieke autoriteiten, de hoogste dus, om snel en goedkoop even iets neer te zetten om die verschrikkelijke criminelen, de buitenlanders die het euvele feit begaan hadden hier een vluchtplek te zoeken, vooral maar snel en massaal vast te zetten. De cellen waren aanvankelijk voor de bolletjesslikkers gebouwd.

Wel, hoe liep dit af?

	In de burgerlijke autoriteiten zijn kennelijk enige overplaatsingen geregeld.
	De twee hoogste politieke autoriteiten, de beide ministers, zijn afgetreden - terecht (als zagen wij Donner wel erg snel terugkeren op Sociale Zaken).
	De allerhoogste politieke autoriteit, het Parlement, trad niet af - dit schijnt niet te kunnen, evenmin als de koningin dit kan, maar ...
	De justitiële autoriteiten, de hogere ambtenaren, het niveau waarop de fatale fouten blijkens gedegen onderzoek zijn gemaakt, gaan, zo lezen wij nu in de krant, vrijuit. Door wie is dit besloten? Door andere hogere justitie ambtenaren: 'Ons klaagt ons niet aan'.

Hier wringt mij de schoen

Leg maar eens uit, OM, hoe dit nu precies zit. Leg maar eens uit waarom er hierover nauwelijks persberichten zijn uitgebracht, en deze dan zonder enige grondige juridische motivering anders dan erg oppervlakkig. Leg maar eens uit waarom wij de achterliggende juridische redenering maar moeten zien te reconstrueren, waarom deze niet helder is weergegeven.

En leg vooral nog even iets uit: hoe dit moreel te verantwoorden is. Goed, een ministerie van 'Juridische Zaken' mag juridisch redeneren. Accoord, hun taak en (hoog betaalde) baan. Maar een ministerie van Justitie, hetgeen betekent Rechtvaardigheid, heeft ook de morele plicht om dit moreel te rechtvaardigen.

Voor de politiek, het Parlement, het hoogste gezag, geldt hetzelfde. Het is het Parlement dat de uitvoerende macht ter verantwoording kan roepen.

Het is de heer Wilders die dit deed in zo'n 552 vragen, voornamelijk naar aanleiding van berichten in 'kwaliteitskranten' als het AD en De Telegraaf, hypes dus, in het afgelopen half jaar - daarmee aangevend dat hij zijn functie, parlementslid, in essentie wijze wetgever, toch niet helemaal goed begrepen heeft. Hij schijnt, evenals Verdonk, te denken dat 'stemmentrekker' zijn functie is, ofwel 'verzamelaar van macht'.
Geen vragen dus van de heer Wilders over de dood van elf ongewenste vreemdelingen. Wat maalt men immers om dat soort mensen? Dat trekt geen stemmen.

Wat telt? Wat is moraal?

Voor mij tellen elf doden, niet gedood in een vuurgevecht met bewapende criminelen, maar doodongelukkig en wanhopig in een cel, toch wel.

Voor mij telt niet de ongelukkige Libiër met zijn ongelukkig weggeworpen peuk, gezien de situatie. Voor mij tellen ook niet de lagere ambtenaren die toen dienst hadden en in paniek ook niet beter wisten te handelen dan zij helaas verkeerd deden.

Voor mij tellen de hogere ambtenaren ... die nu dus door andere hogere ambtenaren van vervolging door de rechter - de echt allerhoogste autoriteit in ons rechtsbestel - zijn gevrijwaard. Hier klopt iets niet.

Rechtvaardigheid?

Na al deze fouten van 'Justitie' - zie bijvoorbeeld even ons opiniestuk # 39, Bang voor de waarheid, is ons vertouwen in Vrouwe Justitia zo ongeveer wel weg.

Vrouwe Justitia blijkt te bestaan uit erg slimme, hoog opgeleide maar niet al te diep doordenkende ambtenaren, die hun goed betaalde tijd blijken te besteden in het dekken van elkaar: 'Ons klaagt ons niet aan'