Vorige Start Omhoog Volgende

Citaten uit

Hirsi Ali weet niet waarover ze praat

Erik-Jan Zürcher, NRC Handelsblad 11 mei 2007

Volgens Ayaan Hirsi Ali hebben de Turkse secularisten zitten slapen, terwijl de regering van de AKP, die sinds vijf jaar aan de macht is, haar machtspositie misbruikt om het land sluipend om te bouwen tot een islamitische staat. Haar oplossing is om, wanneer islamisten in democratische verkiezingen een meerderheid krijgen, te vertrouwen op de legerleiding als hoeder van democratie en secularisme. 

Maar het was juist de Turkse legerleiding die, na de staatsgreep van 1980, het Turkse nationalisme een nieuwe religieuze kleur gaf (de Turks-islamitische synthese) in de hoop een staatsgecontroleerde islam in te zetten als tegengif tegen socialisme en fundamentalisme. 

[...] 

[... D]e analyse van de AKP door Hirsi Ali is misleidend. Zonder enige onderbouwing schuift zij de partij in de schoenen dat zij uit is op een islamitische revolutie. De realiteit is anders. 

[...] 

Terwijl de oude garde rond Erbakan wilde vasthouden aan een strikt islamitische lijn, wilden Erdogan en Gül het ideologische gedachtegoed grotendeels overboord gooien en als brede conservatieve volkspartij het centrum opzoeken. Erbakans islamistische hardliners werden in de verkiezingen van 2002 tot een marginale groep gereduceerd, terwijl de nieuw opgerichte AKP een overweldigende verkiezingsoverwinning boekte.

De AKP van Erdogan en Gül is een partij die economisch liberalisme combineert met conservatieve waarden, maar het zijn geen fundamentalisten. De regering van de AKP heeft een reeks hervormingen doorgevoerd die van Turkije meer een Europees land hebben gemaakt. Het Turkse burgerlijk wetboek behoort nu tot de vooruitstrevendste in de wereld. Er is geen enkele aanwijzing dat de AKP de shari'ah wil invoeren, de rente wil afschaffen of gemengd zwemmen wil verbieden (zoals duizenden Nederlanders aan Turkse stranden kunnen beamen).

[...]

De conservatieve waarden waar de AKP voor staat, reflecteren getrouw het wereldbeeld van de kleinere ondernemers en immigranten van het platteland waar de partij vooral op steunt. Dat zijn geen fundamentalisten - volgens alle onderzoeken wil maar 10-15 procent van de Turken een islamitische staat. Ze willen geen sluiers voor hun vrouwen, maar wel dat hun dochters fatsoenlijk met een hoofddoekje naar school kunnen, wat nu verboden is. De AKP is ook de stem van de periferie, van de mensen die door de seculiere elite de toegang tot het centrum van de macht altijd is ontzegd.

Veel secularisten in Turkije vertrouwen de AKP desondanks niet. Ze delen het zwart-witte wereldbeeld van Hirsi Ali, waarin islam en democratie elkaar uitsluiten. Ze hebben ongelijk, maar omdat er zoveel op het spel staat, is hun angst begrijpelijk.

[...]

We moeten die angst dus serieus nemen, maar de oplossing kan niet zijn om dan maar een uitzonderingspositie voor Turkije te claimen, zoals Hirsi Ali doet, en te bepleiten dat het Turkse leger niet onder controle van de regering moet worden gebracht. Voor Europa is een lidstaat met een leger dat geheel naar eigen goeddunken ingrijpt in politiek en bestuur (zoals nu in Turkije het geval is) niet te slikken.

Nee, het lidmaatschap zelf van de EU zal op den duur de Turkse secularisten de zekerheid moeten bieden dat zij in een westers land leven, waar democratie en mensenrechten gewoon zijn - net als gemengd zwemmen en bier drinken.

[... H]et leger zal zijn politieke rol geleidelijk moeten opgeven, naarmate de Europese integratie vordert.

Erik-Jan Zrcher is hoogleraar Turkse Talen en Culturen aan de Universiteit Leiden.

Vorige Start Omhoog Volgende