Start Omhoog

Citaten uit

1991: val Sovjet-Unie 2008: val Verenigde Staten

Kredietcrisis - De gedachte dat Amerika lángzaam zijn macht zal verliezen, wordt steeds irreëler

John Gray, Brits filosoof, NRC Handelsblad 1 oktober 2008

Welke versie van het reddingsplan de VS zullen aanvaarden, is niet eens zo relevant. Relevanter zijn de gevolgen van de crisis voor de positie van de VS in de wereld, schrijft John Gray.

[...]

Er doet zich een historische geopolitieke verschuiving voor, met onherroepelijke gevolgen voor het machtsevenwicht in de wereld. Het tijdperk - dat teruggaat tot de Tweede Wereldoorlog - waarin Amerika de wereldleider was, is voorbij.

[...]

Met de nationalisatie van essentiële onderdelen van het financiële bestel heeft het Amerikaanse vrije-marktcredo zichzelf opgeblazen, terwijl de landen die een brede zeggenschap over de markten hadden behouden, gelijk hebben gekregen.

Bij deze verandering, die in haar gevolgen net zo verreikend is als de val van de Sovjet-Unie, is een compleet economisch en bestuursmodel ineengestort.

Sinds het einde van de Koude Oorlog hebben Amerikaanse regeringen op het stuk van solide financiën onophoudelijk andere landen de les gelezen.
[...]
Vooral China kreeg de wind van voren over zijn wankele bankensector.

Maar China heeft zijn welslagen juist te danken aan het feit dat het westerse adviezen stelselmatig naast zich neer heeft gelegd, en het zijn niet de Chinese banken die op dit moment failliet gaan.

[...]

Terwijl Amerika er steeds op hamerde dat andere landen zijn manier van zakendoen moesten overnemen, heeft het wel altijd één economisch beleid gehad voor zichzelf en een ander voor de rest van de wereld. Al die jaren dat de VS maatregelen namen tegen landen die geen verstandig begrotingsbeleid voerden, hebben zij zelf op gigantische schaal geleend om hun belastingverlagingen en overspannen militaire verplichtingen te financieren.

Nu de federale financiën volkomen afhankelijk zijn van een aanhoudend hoge instroom van buitenlands kapitaal, zullen de landen die het kapitalisme naar Amerikaans model hebben afgewezen, de economische toekomst van de VS gestalte geven.

[...]

De populistische retoriek over inhalige banken die nu zo luid klinkt in het Congres, leidt maar af van de werkelijke oorzaken van de crisis. De jammerlijke staat van de Amerikaanse financiële markten is het gevolg van de sfeer van vrij worstelen die deze Amerikaanse wetgevers zelf hebben gecreëerd. De verantwoordelijkheid voor de puinhoop ligt bij de Amerikaanse politieke klasse, die zich heeft overgegeven aan de gevaarlijk simplistische ideologie van de deregulering.

Onder de huidige omstandigheden is er maar één manier om een ramp op de markt af te wenden: een ongekende uitbreiding van de macht van de overheid.

[...]

Het lot van grote rijken wordt heel vaak bezegeld door de interactie van oorlogen en schulden. Dat gold voor het Britse imperium, dat vanaf de Eerste Wereldoorlog financieel is afgetakeld, en voor de Sovjet-Unie.

[...]

Met Amerika, al hamert het nog zo op zijn uitzonderingspositie, is het niet anders gesteld. De oorlog in Irak en de kredietzeepbel hebben Amerika's leidende economische positie de genadeslag gegeven.

[...]

Maar we staan heus niet voor het einde van het kapitalisme. De koortsachtige activiteiten in Washington markeren het heengaan van slechts één bepaalde vorm van het kapitalisme - de eigenaardige, hoogst instabiele soort die de afgelopen twintig jaar in Amerika heeft bestaan.

[...]

Het schrijnende van de periode na de Koude Oorlog is dat de val van het communisme werd gevolgd door de opkomst van weer een nieuwe utopische ideologie. In Amerika en Groot-Brittannië, en in mindere mate in andere westerse landen, is een soort marktfundamentalisme de leidende wereldbeschouwing geworden. De komende ineenstorting van de Amerikaanse macht is daarvan het logische gevolg.

[... ... ...]

De Amerikaanse politieke leiders, die de voorwaarden creëerden voor de grootste economische zeepbel in de geschiedenis, lijken niet in staat om de enorme omvang van de problemen in te zien waar het land nu voor staat. Ze zitten vast in het moeras van hun eigen rancuneuze cultuuroorlogen en onderling gekrakeel, en lijken zich niet bewust van het feit dat de Amerikaanse leiderspositie in de wereld nu snel achteruitgaat.

[...]

John Gray (1948) is een prominente Britse politieke filosoof en was tot voor kort hoogleraar aan de topuniversiteit LSE, London School of Economics. Gray staat bekend om zijn radicaal-kritische opvattingen over maatschappelijke en politieke vooruitgang sinds de Verlichting. Hij meent dat utopieën slechts leiden tot totalitarisme en bloedvergieten.

"We moeten een tegenwicht bieden tegen de utopische trends in het westerse denken. Het utopisme is niet uit te bannen uit de westerse cultuur. Daarvoor is het te diepgeworteld. [Vooruitgang is] een oppervlakkige en vooral schadelijke mythe."

Start Omhoog