Start Omhoog

Citaten uit

Al te fanatiek

Thieu Vaessen, HP/Tijd 16 september 2005

Mr. M.T. Renckens is de topvrouw van het OM die in opspraak is geraakt, omdat zij bewijs in de Schiedammer Parkmoord zou hebben achtergehouden. Onderzoek van HP/De Tijd leert dat Renckens vaker betrokken is geweest bij uitglijders van het Openbaar Ministerie. 'Haar manipulatie met bewijsmateriaal vond ik gruwelijk.'

Een van de meest bizarre rechtszaken uit de Nederlandse geschiedenis is waarschijnlijk die van de 'Balpenmoord'. Die 'moord' bleek uiteindelijk helemaal geen moord. De dood van Mary de Meijerein 1991 was gewoon een tragisch ongeval. 

[...] 

Het Openbaar Ministerie was er evenwel lange tijd van overtuigd dat het hier ging om 'de perfecte moord'. Vier jaar na het ongeluk rolde er zelfs een veroordeling uit. 

[...] 

Een deskundige sprak van een 'lachwekkend onwaarschijnlijk scenario'. De officier van justitie die de rechters toch wist te overtuigen, was niemand anders dan Mariëtte Renckens.

Dezelfde Mr. M .T. Renckens bevindt zich nu in het middelpunt van de storm die sinds vorige week door de juridische wereld raast. Renckens is namelijk de topvrouw van het OM die ervan wordt beschuldigd ontlastend bewijs te hebben achtergehouden in de Schiedammer Parkmoord. Mede daardoor kreeg zij het gerechtshof in Den Haag zo ver de onschuldige Cees B. te veroordelen tot achttien jaar plus tbs met dwangverpleging. De advocaten van Cees B. overwegen Renckens aan te klagen wegens oplichting en wederrechtelijke vrijheidsberoving.  

De twee advocaten die Jim T. [van de 'balpenmoord']zo'n tien jaar geleden bijstonden, zijn Mr. M. T. Renckens nog niet vergeten. Beiden vellen een hard oordeel over haar optreden in de Balpenzaak.

"Er was geen enkele distantie," zegt Benedicte Ficq, advocaat in Amsterdam. "Ze was erg gebeten, erg fanatiek. We dachten: dit kan gewoon niet. Dat ze nu een rol speelt in de Schiedammer Parkmoord verbaast me niets."

Samen met haar collega, Carel Raymakers, won Ficq de zaak uiteindelijk in hoger beroep. 

[...] 

Raymakers, die verbonden is aan het advocatenkantoor Boeke De Nerée, is eveneens kritisch over het optreden van het OM in .de Balpenzaak.

"Opvallend is dat ook toen belangrijke documenten niet in het dossier waren opgenomen," zegt de advocaat.

Het ging onder meer om een verklaring van forensisch geneeskundige B.A.J. Cohen, die op verzoek van de recherche de dood van mevrouw De Meijere onderzocht en tot de conclusie kwam dat dit geen moord was. [...] 

Het oordeel van Cohen was buiten het dossier gehouden. Raymakers kwam daar na ruim twee jaar bij toeval achter [...]. Het Openbaar Ministerie en de recherche hadden kennelijk besloten om niets te melden van de bevindingen van Cohen, omdat die niet in hun straatje pasten. [...] 

Uit een reconstructie die het weekblad Elsevier in december 1995 publiceerde, blijkt dat Renckens in de Balpenzaak vaker selectief omsprong met bewijsmateriaal. 

[...] 

Uit het proces-verbaal dat van [een ontlastende] verklaring was opgemaakt, liet de officier volgens Elsevier echter de eerste zin weg. [...] Die zin vergat het OM liever.

Raymakers herinnert zich uit de Balpenzaak nog een kwestie waarin Renckens volgens hem echt in de fout ging. "Ze misleidde de rechter." 

[...] 

In de loop der tijd is volgens Raymakers heel duidelijk geworden dat Renckens hier heeft staan jokken. 

[...] 

"Dat was heel ernstig," zegt Raymakers. "Het OM had hier de waarheid welbewust geweld aangedaan."

Na de vrijspraak in hoger beroep spraken tal van rechtsgeleerden hun verontwaardiging uit over het optreden van het Openbaar Ministerie in de hele zaak. Toen al kreeg het OM het verwijt niet uit te zijn geweest op waarheidsvinding en halsstarrig vast te houden aan een eenmaal ingeslagen koers. Onder anderen strafrechtdeskundige dr. F. Nijboer concludeerde dat het OM zich steeds partijdiger opstelde en verzuimde ontlastend materiaal aan de rechter voor te leggen.

Maar het leven gaat door. Ondanks alle commotie maakte Mr. M.T. Renckens gewoon promotie. Ze werd advocaat-generaal, aanklager bij het gerechtshof in Den Haag. En zes jaar na de Balpenzaak wist deze advocaat-generaal Cees B. veroordeeld te krijgen voor een moord waarvan nu vaststaat dat hij die niet heeft gepleegd.

De overeenkomsten tussen het optreden van Renckens in de Balpenzaak en haar rol in de Schiedammer Parkmoord zijn opvallend. Volgens de veelbesproken uitzending van het televisieprogramma Netwerk vorige week heeft de topvrouw van het OM in de Schiedammer Parkmoord een misleidende verklaring afgelegd en ontlastend bewijs achtergehouden.

Cruciaal in de Schiedammer Parkmoord is dat het OM onvolledig verslag heeft gedaan van het DNA-onderzoek op de plaats van de moord. Renckens ontkende zelfs expliciet dat er relevante DNA-sporen waren aangetroffen op de veter waarmee het slachtoffer Nienke Kleis in Schiedam was gewurgd. 

[...] 

Inmiddels is duidelijk dat Renckens hier een valse voorstelling van zaken gaf. Er was wel DNA gevonden dat waarschijnlijk van de moordenaar afkomstig was - alleen kwam dat gegeven het OM slecht uit. Het DNA kon namelijk niet afkomstig zijn van Cees B. Het ging dus om ontlastend bewijs voor de verdachte. Dat Renckens deze informatie had moeten presenteren, werd vorige week min of meer erkend door de hoogste man van het OM, Harm Brouwer. In een brief waarop NOVA de hand heeft gelegd, schrijft Brouwer dat het OM er eerder 'ten onrechte' voor heeft gekozen sommige bevindingen niet te rapporteren.

Met de kennis van nu is de manier waarop Renckens haar zaak voor het hof in 2002 heeft verdedigd, helemaal saillant. Toen de advocaat van Cees B. zich afvroeg of bij het DNA-onderzoek door het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) misschien iets over het hoofd was gezien, koos de advocaat-generaal voor de tegenaanval [...].

[...] 

Het is wel een bijzonder sterk staaltje brutaliteit.

Eén en dezelfde openbaar aanklager die betrokken is bij twee opvallende zeperds van het Openbaar Ministerie - het ligt voor de hand hier een patroon in te zien.

Gelukkig voor Mariëtte Renckens heeft ze ook medestanders. Een van hen is de advocaat Theo Hiddema [...]

[...]

Tegenover het rooskleurige oordeel van Hiddema staan echter ook de ervaringen van twee andere advocaten, die minder positieve herinneringen bewaren aan hun ontmoetingen met de belangrijke vertegenwoordigster van het OM.

De eerste van hen is Jeroen Soeteman, advocaat van Korvinus Abeln Advocaten. Hij stond begin dit jaar tegenover Renckens in een opvallende zaak: die van de verwarde man die met een mes op zak op zoek was gegaan naar Bianca Balkenende, de echtgenote van premier Jan Peter Balkenende.

"Mij viel toen op dat Renckens haar ogen te veel gesloten hield voor de waarheid; ze plaatste haar eigen mening boven die van de deskundigen," zegt Soeteman.

In deze zaak had het Pieter Baan Centrum aan het gerechtshof laten weten dat de verdachte, zo vertelt Soeteman, absoluut niet de intentie had mevrouw Balkenende iets aan te doen. 

[...] 

Renckens hield echter onverkort vast aan haar beschuldiging 'voorbereiding van moord, doodslag of zware mishandeling' . Ze wist het hof niet te overtuigen. De verdachte man werd vrijgesproken van de belangrijkste aanklacht.

Terugblikkend zegt Soeteman dat hij wel verbaasd was over de volharding waarmee Renckens vasthield aan haar eigen interpretatie van de feiten.

"Het OM hoort op zoek te gaan naar de waarheid. Maar in haar drang een veroordeling te krijgen, ging Renckens te ver. In die zin zie ik wel een parallel met de Schiedammer Parkmoord."

Een heel andere zaak waarin Renckens een hoofdrol speelt, is die van de zogenaamde Sollasi-moord. Ook In deze zaak zou de openbaaraanklaagster zich hebben laten leiden door scoringsdrift en tunnelvisie.

De Sollasi-zaak draait om de moord in december 1996 op de Duitse vrouw Renate Lang. Zij werd dood aangetroffen op Park Sollasi in Noordwijkerhout. Het onderzoeksteam dat onder
 leiding stond van Renckens, meende al snel in de klusjesman, Ulricht Helberg de dader te hebben gevonden. Het OM deed er ook alles aan om Helberg veroordeeld te krijgen, maar zonder succes. Zowel de rechtbank als het gerechtshof sprak de klusjesman vrij. De Sollasi-moord is tot op de dag van vandaag onopgelost gebleven.        

Hilde Bos-Hagens uit Lisse was de advocaat van Helberg en zij kan zich nog steeds kwaad maken over het optreden van het OM in de Sollasi.zaak.

"Mevrouw Renckens hield ontlastende informatie achter. [...] "

Uit het onderzoek was volgens de advocate gebleken dat [....] De kring van mogelijke verdachten was daardoor groot, maar dat wisten alleen het OM en de politie omdat allerlei getuigenverklaringen buiten het dossier waren gehouden.

Bos-Hagens kwam er naar eigen zeggen puur toevallig achter dat het dossier niet compleet was, doordat ze een verklaring las waarin een getuige zei: "Maar dat heb ik al verteld aan de politie in Arnhem." Het bewuste verhoor ontbrak, en de advocate vroeg het op. Ze kreeg vervolgens - kennelijk per vergissing - een hele klapper vol met gekopieerde stukken die buiten het dossier waren gehouden.

"Ik had twee van die documenten achter mijn pleitnota geniet," vertelt Bos-Hagens, "waarop de rechter geïrriteerd vroeg: 'Hoe komt u aan die stukken.' Toen ik het vertelde kreeg de officier een rood hoofd. Foutje, foutje, zei ze, alsof die stukken per ongeluk hadden ontbroken. Maar natuurlijk was dat welbewust gebeurd. Agenten in de zaal schrokken zich rot dat ik die verklaringen had. Ze zeiden nog tegen elkaar: 'Hoe is dat mens aan die stukken gekomen?' "

De advocate raakte er steeds meer van overtuigd dat Renckens uit was op een veroordeling van haar cliënt, en niet op de waarheid. Dat bleek onder meer toen twee medewerkers van een snackbar verklaringen aflegden die in hoge mate ontlastend waren voor Helberg.

De twee konden tot in detail vertellen dat [...] 

Het Openbaar Ministerie wilde echter niets weten van de getuigenverklaringen. Voor de zaak van het OM was het namelijk van belang dat de moord uiterlijk om half acht was gepleegd - als het later was geweest, kon de klusjesman onmogelijk de dader zijn.

Tijdens de rechtszitting deed Bos-Hagens het aanbod om de twee snackbarmedewerkers onder ede te horen, maar Renckens verzette zich fel.

"Ze riep meteen dat ze die twee zou laten oppakken wegens meineed als ze hun verklaring onder ede herhaalden," zegt Bos-Hagens. "Natuurlijk was dat intimiderend. De manier waarop in deze zaak met al het bewijsmateriaal is gemanipuleerd, vind ik gruwelijk."

Het beeld van Renckens dat uit bovenstaande verhalen oprijst is dat vaneen openbaar aanklager die zichzelf in de weg zit. Van een gedreven vrouw die zo gebeten is op een overwinning dat ze soms haar relativeringsvermogen verliest en blind is voor informatie die wijst op de onschuld van een verdachte.

Misschien wordt het tijd dat het Openbaar Ministerie serieus werk maakt van functioneringsgesprekken.

Reactie Openbaar Ministerie

De belangrijkste aantijgingen uit dit artikel zijn maandag voor wederhoor voorgelegd aan het Openbaar Ministerie en mevrouw mr. M. T. Renckens. In een reactie liet het OM  weten dat de tijdspanne van één dag te kort is om op alle punten inhoudelijk te reageren. Op de beschuldigingen dat in de Balpenzaak en de  Sollasi-zaak belangrijke informatie buiten het dossier is gehouden, zegt het OM: "Dit kan mw. mr. Renckens niet plaatsen."  

Als het gaat om de Balpenzaak,  ontkent Renckens dat de rechtbank is misleid bij de tweede arrestatie van Jim T. Volgens haar is er geen oude informatie 'witgewassen' en is de verdachte op een rechtmatige manier voor een tweede keer aangehouden.

In reactie op het dreigement om twee getuigen in de Sollasi-zaak aan te houden voor meineed, zegt het OM:

"Iedere getuige die ter terechtzitting iets anders verklaart dan hij/zij bij de politie heeft verklaard, loopt het risico erop gewezen te worden dat hij of zij meineed pleegt."

In de zaak van de belager van mevrouw Balkenende stelt het OM dat Renckens reden had om af te wijken van het oordeel van de deskundigen

"Een AG is niet verplicht het advies van een deskundige te volgen."

 

Start Omhoog