Citaten uit
God save America!
door Ziauddin Sardar, Trouw, 16 oktober 2004
Vertaling Ton Brouwers
Amerika maakt zulke sterke haatgevoelens los omdat het de
plaats van God heeft ingenomen, meent de Engels-Pakistaanse schrijver en
journalist Ziauddin Sardar. 'Het wekt dan ook geen verbazing dat vooral de
afgelopen jaren die haatgevoelens zich als een lopend vuurtje over de wereld
hebben verspreid.'
|
Er zijn op de wereld miljoenen mensen die Amerika haten.
[...]
In een wereld waar bijna alles relatief en veranderlijk is, lijkt de
haat tegenover Amerika universeel en de enige constante.
Waarom maakt Amerika zulke sterke emoties los? Naar mijn mening is dat
niet eenvoudig een gevolg van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Een
dieperliggende reden is het feit dat Amerika de traditionele argumenten
voor het handelen van God op zichzelf betrekt en ze zich zelfs helemaal
heeft toegeëigend. Die argumenten werden altijd gebruikt om het bestaan
van God te rechtvaardigen, maar tegenwoordig zijn zij in de ogen van
Amerika gaan fungeren als een rechtvaardiging van het eigen handelen.
In het eerste, kosmologische argument voor God,
oorspronkelijk ontleend aan Aristoteles, wordt God beschreven als de
oorzaak van alles. In plaats van God is Amerika nu de oorzaak van alles
geworden. De aanwezigheid van de VS is voelbaar in iedere uithoek van de
wereld.
[... I]n de kleinste vertakkingen komt men haar cultuur overal ter
wereld tegen.
Het tweede argument is ontologisch.
De ontologische redenering voor het bestaan van God gaat ongeveer als
volgt: God is het meest perfecte wezen, het is perfecter om te bestaan dan
om niet te bestaan, en derhalve bestaat God. Op grond van ontologische
redeneringen kan men afleiden dat iets bestaat, doordat begrippen zich tot
elkaar verhouden. Goed en kwaad verhouden zich tot elkaar als
tegenstelling. Als dus het kwaad bestaat, moet het goede bestaan.
[...]
Het concept van de 'as van het kwaad' maakt van de VS automatisch de 'as
van het goede'. Het is dan nog maar een kleine stap om aan te nemen dat
jij de uitverkorene bent van zowel God als de Geschiedenis. |
Ziauddin Sardar
Sardar, geboren in 1951 in het Noord-Pakistaanse Dipalpur, volgde op
jonge leeftijd zijn vader naar Londen waar hij natuurkunde en informatica
studeerde. Van 1975 tot 1980 werkte hij aan de universiteit in Djedda,
Saoedi-Arabië. Vijf keer volbracht hij de pelgrimstocht naar Mekka. Hij
schreef o.a. Postmodernism and the Other (1998) en Introducing
Islam (1992). Dit jaar verscheen Desperately Seeking Paradise,
waarin hij verslag doet van zijn zoektocht naar de ideale variant van zijn
geloof.
Sardar vindt dat de moslimwereld sinds de Middeleeuwen intellectueel
volledig stilstaat. Moslims zijn de 'passieve ontvangers geworden van
interpretaties die volstrekt zijn bevroren in de tijd'. Hij houdt
pleidooien tegen een letterlijke uitleg van zijn geloof en vindt dat
individuele moslims zich niet meer moeten verlaten op 'bebaarde
obscurantisten', maar zelf moeten gaan nadenken. Hij blijft wel vasthouden
aan de Koran als fundament van zijn bestaan.
Sardar heeft niet alleen kritiek op de islam, maar ook op het Westen,
zoals onder meer blijkt uit zijn boek Why do People hate America
(2003) en uit het artikel op deze pagina. Volgens hem hangt de enorme
wetenschappelijke achterstand van de Derde Wereld op het Westen niet samen
met culturele factoren, maar met een gebrek aan geld. Die financiële
armoede is veroorzaakt door het verdorven Europese kolonialisme. De
Zwitserse natuurkundige David Cosandey merkt op dat Sardar niet schijnt te
weten dat de Chinese wetenschap rond 1300 bleef stilstaan en de Indiase
zelfs al rond 700, dus lang voor die slechte Europeanen op bezoek kwamen.
De stilstand van de Arabische en Perzische wereld na 1050 werd veroorzaakt
doordat naburige beschavingen, zoals de Chinese en de Indiase, de invasies
door de Arabieren terugsloegen en doordat de Europeanen hun controle over
het Middellandse Zeegebied herwonnen. |
[...]
Mensen die ontologisch goed zijn, hebben voortdurend bevestiging van de eigen
goedheid nodig. Daarom heeft Amerika altijd een demonische Ander nodig. De
huidige demon is uiteraard de islam.
[... H]et kwaad leeft altijd ergens anders, komt van buiten en woont nooit in de
VS zelf.
Het derde argument is existentieel.
Zoals God, bestaat Amerika in, voor en door zichzelf. Nergens kan men om het
bestaan van de VS heen, of men dat nu wil of niet. Voor Amerika bestaat er geen
ander belang dan het eigenbelang. De belangen van andere landen en zelfs van
onze planeet zijn ondergeschikt aan die van de VS - aan het comfort en het
consumptiepatroon dat past bij de Amerikaanse leefstijl. Vandaar dat Amerikanen
er geen probleem van maken dat zij de grondstoffen van de wereld door hun
consumptiecultuur uitputten, dat zij voor zichzelf uitzonderlijk goedkope
benzine opeisen en dat zij een enorme variëteit aan goedkoop voedsel krijgen
aangeleverd. Voor Amerika bestaat immers alleen Amerika.
[...]
Op deze arrogante wijze ziet Amerika zichzelf als de wereld en de wereld als
Amerika. Het domein van God is nu het domein van Amerika. Is het dan
verwonderlijk dat godvrezende mensen op deze planeet verontwaardigd zijn?
Het vierde en laatste argument heeft betrekking op hoe men de dingen
definieert.
Binnen het godsdienstige denken heeft alleen God de macht om te bepalen wat
goed en slecht is. Maar in de wereld van vandaag is Amerika het land dat de
zaken dicteert. Amerika bepaalt tegenwoordig de betekenis van 'vrije markt',
'internationaal recht', 'mensenrechten' en 'persvrijheid'; Amerika maakt uit wie
een 'terrorist' of 'fundamentalist' is, en wie of wat gewoon evil is. Deze
definities worden aan de rest van de wereld opgedrongen, waardoor de andere
landen Amerika alleen nog kunnen volgen.
Al dit soort definities veranderen bovendien zodra het Amerikaanse
eigenbelang dat vereist.
[...]
De macht van Amerika om de dingen te bepalen heeft twee andere belangrijke
bestanddelen. Amerika is de verhalenverteller van de wereld: via Hollywoodfilms
en televisieseries geeft Amerika een bepaald beeld van zichzelf en geeft zij
bovendien een beeld van de rest van de wereld. Die verhalen zijn grotendeels op
eigen ervaringen gebaseerd en als zij al aan andere culturen zijn ontleend,
worden zij van een Amerikaans sausje voorzien.
[...]
Stereotype representatie blijft echter niet beperkt tot Hollywood of de media;
het vormt ook een integraal onderdeel van de kennisindustrie. Zo worden andere
mensen en culturen constant in een hokje gestopt en hun identiteit en humaniteit
worden regelmatig gecompromitteerd. De macht om op deze wijze anderen in termen
van Amerikaanse percepties en belangen te definiëren, leidt vaak tot
demonisering van hele groepen mensen. Zo ziet men de Arabier als
'fundamentalist'.
Dit alles betekent dat Amerika zich nu gedraagt alsof hij God was.
[...]
Het wekt dan ook geen verbazing dat vooral de afgelopen jaren de
haatgevoelens tegenover Amerika zich als een lopend vuurtje over de wereld
hebben verspreid.
[...]
Copyright: Sardar, Ziauddin
