Start Omhoog

Erfurt boos op 'Scheiss-presse'

Bart Dirks
de Volkskrant 4 mei 2002

Het bloedbad in Erfurt is behalve een menselijk drama ook een mediaspektakel
waarbij 'Volendam' en 'Enschede' verbleken. De media zijn tevreden, maar de
bevolking ergert zich aan de opdringerige Scheisspresse: 
'Wie het meeste huilt, komt op televisie.'

ALS DE OMVANG van de schietpartij in Erfurt doordringt, neemt weekblad Stern geen halve maatregelen. Meteen wordt een helikopter gecharterd om verslaggevers en fotografen naar de plek des onheils te brengen. Als de Stern-ploeg arriveert, zijn de helikopters van de commerciële tv-zender ProSieben en de publieke omroep ZDF ook net geland. Binnen enkele uren is het Gutenberg Gymnasium belegerd door tientallen camera's en een haag van regieauto's met satellietverbinding. 

Meer nog dan de nieuwjaarsbrand in Volendam en de vuurwerkramp in Enschede, is de Amoklauf in Erfurt wereldnieuws. Vele honderden journalisten zijn naar de hoofdstad van de Duitse deelstaat Thüringen gekomen. Hotels worden overspoeld met reserveringen. 'Voor Duitsland is dit vergelijkbaar met 11 september', zegt Thomas Präkelt, bureauchef van de Duitse tv-zender RTL, ter plaatse met vijftien collega's. 'Krantenlezers en tv-kijkers zullen de komende tijd niets anders willen zien en lezen.'

De grote dagbladen, tijdschriften en tv-stations zijn allemaal met zeker tien reporters naar Erfurt getogen. Daar worden taken verdeeld. De een maakt een reconstructie van de gebeurtenissen in het schoolgebouw, een ander schrijft een daderprofiel, een volgende richt zich op de emoties in de stad met 200 duizend inwoners.

De eerste uren na de ramp is het geen enkel probleem om reacties vast te leggen. 

'Mensen in shock willen alles vertellen', zegt Präkelt van RTL. 'Ze verdringen zich haast voor de camera's. Eén vraag is genoeg om van vijf kanten antwoord te krijgen.' 

Maar zo gemakkelijk blijft het niet. Hoewel de toegestroomde media vinden dat ze keurig en terughoudend hun berichtgeving doen, oordelen veel Erfurters daar anders over. Ze zijn boos omdat kerkgangers op zaterdagavond hardhandig opzij worden geduwd door fotografen. Ze zijn boos dat elke traan wordt geregistreerd. Velen willen hun emoties niet nóg eens aan de hele wereld tonen. Leerlingen van de getroffen school wordt aangeraden niet meer met de pers te praten: 

'Dan komt alles weer naar boven en zo'n journalist laat jullie vervolgens weer aan je lot over.'

'Donder op, Scheisspresse', roepen opgefokte jongeren naar cameralieden. De 'kapitalistische hyena's' krijgen er in de Oost-Duitse stad verbaal van langs. En een verslaggever die zich aan een medewerker van de crisis-interventiedienst voorstelt, krijgt tot zijn woede niet eens een hand. 'Keine interviews', is het enige dat de aangesprokene zegt. 

Op maandag uiten scholieren van het Gutenberg Gymnasium hun onvrede over de aanwezige media. 'Wie het meeste huilt, komt op televisie', roept de 20-jarige Stefan Walluhn via luidsprekers over het Domplein, waar vijfhonderd scholieren en leraren zijn samengekomen. 'We voelden ons als dieren in de dierentuin.' Applaus is zijn deel.

De Duitse media reageren laconiek. 'Je moet een afweging maken tussen voyeurisme en nieuwsgaring', zegt Frank Plümer van Stern. Het weekblad met oplage van 1,4 miljoen exemplaren, dat ook een tv-tak heeft, is met 12 reporters en vijf fotografen naar Erfurt gekomen en besteedt deze week 24 pagina's aan het drama. 

'Men kan onze aanwezigheid storend vinden, maar men wil tegelijkertijd geïnformeerd worden. We moeten óók de verschrikking en het verdriet laten zien.'

Net als in Enschede en Volendam kent ook Duitsland de discussies over de rol van de media bij dergelijke drama's. Een paar jaar geleden barstte een storm van kritiek los rond een ontvoering in Gladbeck. De daders werden voortdurend geïnterviewd terwijl ze een later gedood meisje onder schot hielden. Plümer van Stern: 'Dat soort verslaggeving heeft perverse trekken.' 

Zo ver is het in Erfurt niet gegaan, al ergert Plümer zich wel aan 'minder ervaren' collega's. 

'Ik zag op het ZDF een verslag van de minuut stilte op een middelbare school. De hele klas verkeerde nog in shocktoestand, maar de verslaggever probeerde er toch nog een leuke reportage van te maken. Dat is over de grens.'

Sinds het weekend zijn de verslaggeversteams in Erfurt weer kleiner geworden - de internationale media, zoals CNN, BBC en SkyNews, zijn helemaal vertrokken. Het bloedbad zelf, het verhaal over de dader Robert Steinhäuser en over de geschiedenisleraar Rainer Heise die hem tot stoppen zou hebben gebracht, zijn tot in den treure herhaald.

'Inmiddels is over alles wel bericht', verzucht RTL-bureauchef Präkel, nog steeds in Erfurt. 'Wij zijn gebleven voor de herdenking, precies een week na het bloedbad. Die registeren we samen met de ARD. Dat is goedkoper en we voorkomen dat een cameraman alleen maar andere camera's in beeld krijgt. Verder kunnen we hier niet veel meer doen dan hier voor de school staan en alles telkens weer opnieuw vertellen.'

 

Start Omhoog